Page 103 - marine meteorology

Kararsız ve şiddetli atmosfer koşullarını kapsayan hava sistemleri olarak
adlandırılan orta enlem siklonları kuvvetli rüzgârlar (30-50 km/saat) üretirken bazı hava
kütleleri ise, sakin ve açık hava koşullarını üreten orta enlem antisiklonlarını oluşturur.

2.11.5 Cephesiz Siklonlar

Cepheler genellikle alçak basınç alanlarında oluşur. Bazı alçak basın alanlarında
cephe olmayabilir. Bu durum cephesiz siklonlar olarak ifade edilir. Üç kısımda incelenir;

➢ Termal siklonlar: Genellikle yaz ayında ada ve yarımadalar uzerindeki yüzeylerin
kuvvetli ısınmasıyla veya su yüzüne nazaran karanın çok soğuk olduğu kış
mevsiminde iç deniz ve göller üzerinde meydana gelir. Zayıf bir basınç gradyanı ve
hafif bir rüzgar meydana getirir. Bu kosullar termal alçakların oluşumu için uygun
bir durumdur.

➢ Düşey kararsızlıkla oluşan siklonlar : Siklonların çoğunun gelişmesinde düşey
termal kararsızlık önemli rol oynar. Basit termal siklonlarda alçak basıncın nedeni,
ısınan hava ile çevresindeki sıcaklık farkıdır. Kararlı bir düşey sıcaklık dağılımında,
bu siklonlar genellikle sığ ve etkisizdir. Düşey sıcaklık gradyanı artarsa daha derin
ve etkin siklonlar oluşabilir. Eğer hava doymaya başlarsa gizli ısının serbest kalması,
konveksiyon sürecine katkıda bulunacağından kuvvetli siklonlarin doğmasına neden
olabilecektir.
➢ Orografik (Topoğrafya nedeniyle oluşan) siklonlar: Bir hava akımı bir dağ
sırasıyla karşılaşırsa, yükselen hava, dağın rüzgarüstü tarafında yığılır ve neticede
yüzey basıncı artar. Oysa rüzgar altı tarafta oluşan girdap etkisiyle basınç azalır.
Böylece dağın rüzgaraltı tarafında sığ bir siklon oluşur. Orografik depresyonların en
fazla görüldüğü bölgeler; Kuzey Afrika’daki Atlas Dağları, Lion Korfezi ve Alp
Dağları’dır.

2.11.6 Tornadolar

Atmosferde görülen çok şiddetli, dönen ve karışık fırtınalardır. Havada dikey
oluşumlu cumulonimbus bulutları varsa, hava sıcak ve nemli ise tornado oluşumu
gözlenebilir. Tornadoların hızı 483 km/saat’a ulaşabilmektedir. Genellikle kuzey yarım
kürede saat ibresinin tersi yönünde, güney yarım kürede ise saat ibresi yönünde dönerler.
Çoğu tornado kuzey doğuya doğru 16 - 32 km/saat hızla hareket eder. Tornadolar genellikle
bir saatten daha az sürer ve yaklaşık 20 mil yol alırlar.

Tornadoların yaşam süreçlerinde dört ana aşama vardır. Bunlar; organizasyon,
olgunlaşma, zayıflama ve bozulma aşamalarıdır. Organizasyonda huni şekli ortaya çıkar ve
yere kadar ulaşır. Olgunlaşma, tornadoların en büyük oldukları zamandır. Daha sonraki
zayıflama aşamasında yavaş yavaş küçülmeye başlarlar ve son olarak parçalanarak
bozulurlar.

İçindekiler 102