Page 242 - Bogusław Kubiak_Podroze po Polsce_Flipbook na dzwonek_pl

PODRÓŻE PO POLSCE

XI. ZAMOŚĆ − SEN O IDEALNYM MIEŚCIE IX.
Mianownik Zamość Chełm Lwów Łabuńka
I. Zamość − miasto w południowo-wschodniej Polsce, w południowej części województwa lubelskiego, na skraju Wyżyny
Lubelskiej, nad rzeką Łabuńką. Dopełniacz Zamościa Chełma Lwowa Łabuńki
Celownik Zamościowi Chełmowi Lwowowi Łabuńce
II. Herb Zamościa przedstawia postać św. Tomasza Apostoła. Tło herbu jest czerwone, kształt prostokątny, od dołu Biernik Zamość Chełm Lwów Łabuńkę
zaokrąglony z wypukłym wcięciem. Św. Tomasz w prawej ręce trzyma włócznię, w lewej księgę. Postać świętego okryta Narzędnik Zamościem Chełmem Lwowem Łabuńką
jest togą koloru niebieskiego i szatą koloru białego, na której widnieje skrzywiona tarcza z herbem Jelita (trzy złote kopie
ułożone na kształt gwiazdy w czerwonym polu, dwie poboczne umieszczone ostrzami do góry, środkowa ostrzem do Miejscownik Zamościu Chełmie Lwowie Łabuńce
dołu). Herb Jelita stanowi znak rodowy założyciela Zamościa − Jana Zamoyskiego. Wołacz Zamościu! Chełmie! Lwowie! Łabuńko!
III. X. 1. magnacie 2. kupców 3. froncie 4. synagogach 5. perle 6. architekci 7. mieszczan 8. klimacie 9. figurze 10. renesansie
attyka − ścianka wieńcząca budynek, zwykle zasłaniająca dach
berło − ozdobna laska, symbol władzy królewskiej oraz niektórych godności XI. 1. zrealizowaliśmy 2. wzbogaciła się 3. wspomniał 4. zabrzmiały 5. dzierżył 6. osiedlali się 7. strzegły 8. urzędowali
cyprys − drzewo z rodziny cyprysowatych o wysmukłej stożkowatej koronie, liściach łuskowatych i kulistych szyszkach; 9. doczekaliśmy się 10. stawiały
rośnie w krajach śródziemnomorskich i w Azji; hodowany w parkach i na cmentarzach XIII. Przykładowe odpowiedzi:
dzierżyć − trzymać coś w ręku; mieć coś w posiadaniu napaść – najazd, atak; rządzić – władać, zarządzać; wojsko – armia, żołnierze; niezwłoczny – natychmiastowy, szybki;
fortyfikacje − umocnienia, obwarowanie miast, pozycji lub ważnych punktów strategicznych winien – zobowiązany, zobligowany; głowić się – zastanawiać się, rozważać; poseł – przedstawiciel, wysłannik; oblicze
fosa − głęboki rów, zwykle napełniony wodą, mający cel obronny – twarz, lico; podstęp – sztuczka, pułapka; trunek – napój, napitek; przyjazny – pokojowy, ugodowy; uprzykrzyć –
fryz − w budowlach klasycznych: środkowa część belkowania w kształcie pasa poziomego między architrawem popsuć, zrujnować; zabronić – zakazać, nie pozwolić; poczęstunek – jedzenie, jadło
a gzymsem; pas poziomy, rzeźbiony lub malowany, zdobiący ściany
grodzki − odnoszący się do grodu, miejski XVIII.
hejnał − melodia grana przez trębacza o określonej porze z wieży kościelnej lub w obozie; sygnał, pobudka grana na trąbce 1 K A R M A
magnat − członek rodu arystokratycznego; możnowładca; bogacz; przen. właściciel wielkich przedsiębiorstw 2 S P I N A Ć
przemysłowych, koncernu prasowego. 3 S Z T U R M
oporny − stawiający opór sile fizycznej lub moralnej, niepoddający się działaniu tych sił, opierający się, nieustępliwy 4 B E R Ł O
rozeta − ornament architektoniczny w kształcie stylizowanego rozwiniętego kwiatu (pierwotnie róży); ozdoba tego kształtu 5 S K R A J
rozmaryn − wiecznie zielony krzew z rodziny wargowych, rosnący w krajach śródziemnomorskich, w Polsce hodowany 6 T R Ę B A C Z
jako krzew ozdobny i dla celów leczniczych 7 O P O R N Y
staw − śródlądowy zbiornik wód powierzchniowych, naturalny lub sztuczny 8 P E R Ł A
stiukowy − wykonany z masy plastycznej z gipsu, wapna i piasku 9 A R C H I T E K T
sztukateryjny − dotyczący ozdoby rzeźbiarskiej ze stiuku lub gipsu stosowanej jako dekoracja architektoniczna ścian, 10 S T Y L O W Y
sklepień, sufitów 11 K O N K U R O W A Ć
trębacz − muzyk grający na trąbce lub na trąbie; także: ten, kto posługuje się trąbką jako dźwiękowym narzędziem 12 H A R M O N I A
sygnalizowania 13 F O S A
wystylizowany − stworzony, ukształtowany zgodnie z wymaganiami określonego stylu 14 W O J S K O
zalśnić − dać blask, odbić światło; zabłysnąć, zajaśnieć, zaświecić 15 M A G N A T
znamienity − znany ze względu na zasługi, cieszący się uznaniem; piastujący wysoką godność, wysoki urząd; wybitny,
znakomity
IV. | a – 2 | b – 1 | c – 4 | d – 3 | XII. SOPOT − DWA OBLICZA MIASTA
V. | 1. − b | 2. − a | 3. − b | 4. − c | 5. − a | 6. − c | 7. − a | I. Sopot – miasto w północnej Polsce, w województwie pomorskim nad Zatoką Gdańską. Razem z dwoma portowymi
VI. miastami − Gdańskiem i Gdynią tworzy aglomerację miejską zwaną Trójmiastem.
1. Miasto Zamość powstało dzięki marzeniom polskiego magnata Jana Zamoyskiego i włoskiego architekta Bernarda II. Herb Sopotu przedstawia białą mewę na błękitnym tle, co oddaje położenie miasta nad Bałtykiem. W dolnej części
Morando, którzy zapragnęli zrealizować wizję „miasta idealnego”. Morando z dalekich Włoch przeniósł koncepcje herbu koloru złotego widzimy nadmorskie wydmy z dorszem. Ten element nawiązuje do uzdrowiskowego charakteru
architektoniczne, a Zamoyski wzbogacił je o polską kulturę i obyczaje. miasta. Zwieńczeniem herbu jest trzywieżowy czerwony mur obronny z bramą wjazdową. Jest to prawdopodobnie
2. Ratusz w Zamościu zajmuje północną pierzeję rynku, aby mógł konkurować z kanclerskim pałacem. odniesienie do sąsiedniego Gdańska.
3. Fronty kamienic ormiańskich zdobią roślinno-zwierzęce ornamenty, dekoracyjne fryzy i ozdobne attyki, które III.
przypominają sztukę Orientu. aerozol − zawiesina powstała w wyniku rozproszenia ciał stałych lub cieczy w ośrodku gazowym; opakowanie,
4. Latem turystów w Zamościu zainteresują: Festiwal Kultury Włoskiej Arte, cultura, musica (5–7 czerwca), Dzień np. perfum, lakierów, zaopatrzone w urządzenie do rozpylania
Papieski na Rynku Wielkim (12 czerwca), Jarmark Hetmański również na Rynku Wielkim i Zamojskie Lato Teatralne gastronomiczny − związany z gastronomią, działalnością produkcyjno-usługową, obejmującą prowadzenie restauracji, barów
(21 czerwca – 5 lipca). huśtawka − urządzenie w postaci deski zawieszonej na sznurach albo podpartej na środku, przeznaczone do kołysania się
5. Na ścianie wschodniej synagogi, naprzeciw wejścia, zachował się pochodzący z I połowy XVII w. Aron ha-kodesz (szafa inhalacja − zabieg leczniczy polegający na wdychaniu pary, gazów lub rozpylonych płynów, stosowany przy schorzeniach
ołtarzowa do przechowywania Tory). Ściany i sklepienia, zdobi bogata stiukowa i sztukateryjna dekoracja z cennymi dróg oddechowych
rozetami i malowidłami. Dostrzec na nich można inskrypcje w języku hebrajskim oraz wystylizowane Drzewo Życia. królować − być królem lub królową; panować; przen. przewodzić, przodować, wybijać się; odznaczać się czymś, zajmować
6. Zamość w dawnych czasach miał spełniać również funkcje obronne, dlatego zbudowano trzy umocnione bramy: gdzieś najważniejsze miejsce
Lubelską, Szczebrzeską i Lwowską, które otaczały bagniste łąki, staw i fosa.
7. Gmach Akademii Zamojskiej, trzeciej po krakowskiej i wileńskiej uczelni Rzeczypospolitej, mieści się obok Rynku pijalnia − miejsce, gdzie się kupuje i pije różne napoje
plażowicz − osoba opalająca się, przebywająca na plaży
Solnego, naprzeciw Bramy Lubelskiej.
8. Na szczycie Bramy Lubelskiej jest siedząca na tronie figura Polonii w koronie, która na kolanach ma orła, a w prawej rozcieńczony − o zmniejszonym stężeniu, rozwodniony
sanatorium − zakład leczniczy i wypoczynkowy dla chorych i rekonwalescentów, położony zwykle w miejscowości
dłoni dzierży berło.
uzdrowiskowej
9. Niegdyś w mieście symbol potęgi rodu Zamoyskich stanowił ich pałac. uciecha − uczucie wywołane pomyślnymi lub zabawnymi okolicznościami; radość, zadowolenie; to, co sprawia
10. Zamojska katedra pochodzi z przełomu XVI i XVII wieku. przyjemność, radość, zabawę
VII. 1. lotka 2. czubaty 3. żyzny 4. hodowca 5. krzyżować 6. pstry 7. upierzenie 8. wysokolotny 9. wytrzymały 10. karma urokliwy − urzekający, uroczy, czarujący
11. pszenica uzdrowisko − miejscowość, która ze względu na warunki klimatyczne czy właściwości geologiczne stanowi ośrodek leczniczy
zatopiony − znajdujący się na dnie, pod wodą, pogrążony w wodzie, zalany wodą
240