Page 110 - Thai Heritage from Space_ebook
P. 110
เมืองโบราณบ้านโพนนางทุม เมืองโบราณบ้านโพนนางทุม 15 ํ 37’ N
อ�ำเภอเกษตรวิสัย จังหวัดร้อยเอ็ด อ�ำเภอเกษตรวิสัย จังหวัดร้อยเอ็ด 103 ํ 42’ E
แผนที่โตโปชุด L7017 (กรมแผนที่ทหำร)
N
15 ํ 33’ N
103 ํ 39’ E © GISTDA_2011 800 m.
่
เขือน-ละลม
“เขื่อน” หรือ “ละลม” ในภำษำถิ่น เป็นชื่อเรียกภูมิลักษณ์วัฒนธรรมที่มีลักษณะ เมืองโบรำณบ้ำนโพนนำงทุม (กู่กำสิงห์) มีก�ำแพงเมือง-คูเมืองขุดล้อมรอบเนิน
เป็นคู-คันดินยำวสร้ำงขวำงทำงน�้ำ ท�ำหน้ำที่เป็นพนังหรือเขื่อนกั้นน�้ำยำวจำกเนินลำน และแอ่งหลุมยุบวงแหวน ๑-๒ ชั้น พบโบรำณวัตถุหนำแน่นทั่วทั้งเนินใช้เป็นบริเวณ
ตะพักด้ำนหนึ่งไปสุดเนินลำนตะพักอีกด้ำนหนึ่ง มีคูรับน�้ำยำวทำงด้ำนต้นน�้ำคู่ขนำนกับ ที่อยู่อำศัย เป็นหลักฐำนแสดงถึงกำรตั้งถิ่นฐำนตั้งอยู่ติดล�ำน�้ำเสียว ยำวนำนมำแต่ก่อน
คันดินด้ำนท้ำยน�้ำที่ถมสูงด้วยดินขุดจำกคูน�้ำ และมีควำมสูงตลอดแนวไม่เกินระดับ ยุคก่อนประวัติศำสตร์ประมำณ ๒,๕๐๐ ปี และเจริญมีผู้คนอยู่หนำแน่นในสมัย
เนินลำนตะพัก มีร่องคูขุดให้น�้ำล้นผ่ำนเนินที่ปลำยคันดินทั้งสองข้ำงป้องกันไม่ให้น�้ำสูง วัฒนธรรมทวำรวดี-วัฒนธรรมลพบุรี มี “กู่กำสิงห์” เป็นหลักฐำนสร้ำงขึ้นภำยหลัง
ท่วมล้นคันดิน อันเป็นสำเหตุที่ท�ำให้เขื่อนถูกกัดเซำะพังลงได้ ตัวอย่ำงเขื่อนหรือ ในยุคบำปวน (พ.ศ. ๑๕๖๐ - ๑๖๓๐) บนเนินด้ำนทิศใต้นอกก�ำแพงเมือง-คูเมือง
ละลม มีปรำกฏให้เห็นได้ชัดเจนหลำยแห่ง เช่นที่ อ�ำเภอพลับพลำชัย จังหวัดบุรีรัมย์ ซึ่งสร้ำงขึ้นก่อนแล้วในสมัยทวำรวดีหรือก่อนนั้น ภำพจำกดำวเทียมและ
เป็นเขื่อนปิดกั้นล�ำน�้ำห้วยตะแบก ๓ แห่ง เห็นได้เด่นชัดในภำพและแสดงไว้ในแผนที่ แผนที่ภูมิประเทศ (กรมแผนที่ทหำร) แสดงให้เห็นแนวคันดินที่สร้ำงเขื่อนเป็น
มำตรำส่วน ๑:๕๐,๐๐๐ ชุด L7017 ผลิตโดยกรมแผนที่ทหำร เรียกชื่อตำมภำษำ แนวยำวปิดกั้นล�ำน�้ำเสียวเป็นแนวต่อเนื่องกับระบบชลประทำนโบรำณ
ท้องถิ่นว่ำ “ละลมพอง” “ละลมไผ่” “ละลมเวียน” และที่เมืองโบรำณบ้ำนโพนนำงทุม
ต�ำบลกู่กำสิงห์ อ�ำเภอเกษตรวิสัย จังหวัดร้อยเอ็ด สร้ำงเขื่อนปิดล�ำเสียวใหญ่ ระบำย
น�้ำเข้ำคูระบบชลประทำนกู่กำสิงห์ เป็นต้น
96 96 l
