Page 184 - Thai Heritage from Space_ebook

 “ภูมิลักษณ์วัฒนธรรม”
่
มรดกทีจารึกไว้บนแผ่นดิน

19 � 17’ N
100 � 59’ E

ภูคำ
น�้ำปัว
แม่น�้ำน่ำน อ.ปัว

เมืองปัว
เมืองย่าง-เมืองปัว

“เมืองปัว” หรือ “วรนคร” มีก�าแพงเมือง-
คูเมืองอยู่ในเขตการปกครองของเทศบาลต�าบลปัว ภูจุน
องค์การบริหารส่วนต�าบลวรนคร ก�าแพงเมือง-คูเมืองปัว อ.ท่ำวังผำ
สร้างขึ้นเป็นแบบเมืองป้อมภูเขามีคูขุดไปตามแนวขอบ
ล้อมรอบเนินที่ราบมีคันดินถมสองข้างใช้ประโยชน์
ในการป้องกันเรียงต่อกันหลายเนินยาวประมาณ
๓,๒๐๐ เมตร แยกออกจากกันได้ ๓ ส่วน เรียกชื่อ
ตามหมู่บ้านปัจจุบันซึ่งตั้งอยู่บนที่ราบตีนเนินติด น�้ำย่ำง
กับที่ราบท�านาเรียงล�าดับจากเหนือมาใต้ ได้แก่ เมืองย่ำง
1) เนินเมืองวรนคร (บ้านแก้ม) 2) เนินเมืองสวนดอก
3) เนินเมืองเก็ต N

“เนินเมืองวรนคร” หรือ “เนินเมืองพระธาตุ” 19 � 01’ N
เป็นเมืองหลัก มีพระธาตุเบ็งสกัด เป็นศูนย์กลางน�้าใจ 100 � 46’ E 3 km.
ชุมชน ตั้งอยู่บนยอดเนินภายในเมืองตรงส่วนที่คูเมือง
ขุดล้อมเป็นจะงอยติดขอบที่ราบท�านาและบริเวณตีนเนิน ได้รับการดูแลจากท้องถิ่น บางส่วนถูกท�าลายหรือเปลี่ยนแปลงไปเนื่องจากการพัฒนาที่ละเลยคุณค่าของ
ด้านทิศใต้เป็นที่ตั้งของหมู่บ้านวรนคร (บ้านแก้ม) ความเป็นประวัติศาสตร์ที่น�าความภาคภูมิใจให้กับท้องถิ่น ปัจจุบันยังไม่มีการส�ารวจศึกษาในรายละเอียด
ในต�านานกล่าวว่าพญาภูคาสร้างเมืองย่างขึ้นก่อน และสร้างเมืองปัวให้ลูกปกครองภายหลัง อย่างไรก็ตาม
แม่น�้าน่านไหลลงทางทิศใต้ก่อนถึงเมืองน่าน ร่องรอยก�าแพงเมือง-คูเมืองที่สมบูรณ์ของทั้งสองแห่งยังคงปรากฏเห็นได้อย่างชัดเจนในรูปถ่ายทางอากาศ
ประมาณ ๕๐ กิโลเมตร ตรงส่วน ที่ “แม่น�้าปัว” ที่บันทึกไว้เมื่อ ๕๐ ปีมาแล้ว เป็นมรดกวัฒนธรรมบนผืนแผ่นดิน ที่บ่งบอกถึงภูมิปัญญาการตั้งถิ่นฐาน เป็นประโยชน์
และ “แม่น�้าย่าง” ไหลมาบรรจบกับแม่น�้าน่าน และตัวอย่างทั้งด้านการศึกษาและการอนุรักษ์
ภูมิประเทศเป็นหุบเขากว้าง ล�าน�้าปัวและล�าน�้าย่าง
ระบายน�้าจากทิวเขาภูคาซึ่งมีสันปันน�้ายาวในแนว “เมืองย่าง” “เมืองล่าง” “เมืองยม” หรือ “เมืองภูคา” มีก�าแพงเมือง-คูเมืองอยู่ในเขตการปกครอง
เหนือ-ใต้ เป็นแนวเขตแดนไทย-ลาว กัดลึกสร้างที่ราบ ขององค์การบริหารส่วนต�าบลยม อ�าเภอท่าวังผา และองค์การบริหารส่วนต�าบลศิลาเพชร อ�าเภอปัว จังหวัดน่าน
ลานตะพักแม่น�้า บนขอบลานตะพักด้านทิศใต้ของ มีก�าแพงเมือง-คูเมืองสร้างขึ้นเป็นแบบเมืองป้อมภูเขาบนเนินที่ราบลานตะพัก เรียงต่อกันยาวประมาณ
ทั้งแม่น�้าย่างและแม่น�้าปัวสูงจากระดับน�้าท่วมถึง ๓,๘๐๐ เมตร แยกออกจากกันเป็น ๓ ส่วน เรียงจากตะวันตกไปตะวันออก ได้แก่ 1) เนินเมืองบ้านเสี้ยว
เป็นที่ตั้งเมืองโบราณมีก�าแพงเมือง-คูเมืองล้อมรอบ 2) เนินเมืองบ้านดอนไชย 3) เนินเมืองบ้านดอนมูล-ดอนแก้ว
เป็นรูปแบบเมืองป้อมภูเขายาวไปตามขอบลานตะพัก
มีลักษณะเหมือนกันทั้งสองเมือง ห่างกันประมาณ ๑๑ “เนินเมืองบ้านเสี้ยว” หรือเนินพระธาตุจอมพริก มีพระธาตุจอมพริกประดิษฐานอยู่ภายในเมือง
กิโลเมตร แสดงให้เห็นถึงภูมิปัญญาการตั้งถิ่นฐาน สร้างขึ้นในสมัยพระเจ้าเก้าเถื่อน ภายในบรรจุพระบรมสารีริกธาตุที่ได้รับมอบจากกรุงสุโขทัย เพื่อเป็นอนุสรณ์
ที่เหมือนกันประดุจเมืองคู่แฝด ก�าแพงเมือง-คูเมือง ที่รบชนะพญาง�าเมือง
ทั้งสองแห่งยังคงสภาพค่อนข้างสมบูรณ์และบางส่วน

170 170 l