Page 198 - Thai Heritage from Space_ebook
P. 198
“ท่อปู่พระยาร่วง”...
คลองชลประทานในจารึกก�าแพงเพชร พ.ศ. ๒๐๕๓
“ท่อปู่พระยาร่วง” ปรากฏในจารึกเมืองก�าแพงเพชร พ.ศ. ๒๐๕๓ บนฐานเทวรูปส�าริดรูปพระอิศวร เดิมประดิษฐาน
ที่ศาลพระอิศวรภายในเมืองก�าแพงเพชร ชาวต่างชาติชื่อ รัสต์มัน ได้ลักตัดพระเศียรและพระหัตถ์จะน�าส่งไปประเทศ
เยอรมนี แต่ถูกตรวจพบที่กรุงเทพฯ เสียก่อน ภายหลังกรมศิลปากรได้ท�าการซ่อมแซมให้อยู่ในสภาพเดิม ปัจจุบันเก็บ
รักษาไว้ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติก�าแพงเพชร
ข้อความในจารึกเป็นภาษาไทย ๖ บรรทัด บนฐานเวียนรอบพระบาทเทวรูป กล่าวถึงผู้ครองเมือง...พระมหา
ธรรมาโศกราชได้ท�านุบ�ารุงบ้านเมือง... และในบรรทัดที่ ๓ ปรากฏข้อความว่า
“...อนึ่งท่อปู่พระยาร่วงท�าเอาน�้าไปเถิงบางพานนั้น ก็ถมหายสิ้น และเขาย่อมท�านาทางฟ้า และหาท่อนั้นพบกระท�า
ท่อเอาน�้าไปเลี้ยงนาให้เป็นนาเหมืองนาฝายมิได้เป็นนาทางฟ้า อันท�าทั้งนี้ถวายพระราชกุศลแด่สมเด็จบพิตรพระเจ้าอยู่หัว
ทั้งสองพระองค์....”
มีความหมายชัดเจนบอกให้รู้ว่าคลองชลประทานโบราณ มีชื่อว่า “ท่อปู่พระยาร่วง” น�าน�้าไปถึงเมืองบางพานนั้น
ได้ตื้นเขิน และเกิดความเดือดร้อน ราษฎรต้องอาศัยท�านาทางฟ้า (อาศัยน�้าฝน) เมื่อได้ส�ารวจพบและขุดลอกสามารถ
แก้ไขปัญหาน�าน�้าไปเลี้ยงนาให้เป็นนาเหมือง นาฝาย (นาชลประทาน) ได้ส�าเร็จ ถวายเป็นพระราชกุศลแด่พระมหากษัตริย์
ในสมัยนั้น นับเป็นเวลาถึงปัจจุบันเกินกว่า ๕๐๐ ปี
“...อนึ่งท่อปู่พระยาร่วงท�าเอาน�้าไปเถิงบางพานนั้น ก็ถมหายสิ้น
และเขาย่อมท�านาทางฟ้า และหาท่อนั้นพบกระท�าท่อเอาน�้าไปเลี้ยงนา
ให้เป็นนาเหมืองนาฝายมิได้เป็นนาทางฟ้า...”
จารึกก�าแพงเพชร พ.ศ. ๒๐๕๓
เทวรูปส�ำริดรูปพระอิศวรปัจจุบัน ประดิษฐำนที่พิพิธภัณฑสถำนแห่งชำติจังหวัด
ก�ำแพงเพชร ที่ฐำนเทวรูปมีจำรึกภำษำไทย ๖ บรรทัด เวียนรอบพระบำท กล่ำวถึง
กำรท�ำนุบ�ำรุงเมืองก�ำแพงเพชร และกำรขุดลอกคลองโบรำณ “ท่อปู่พระยำร่วง”
พ.ศ. ๒๐๕๓ เมื่อ ๕๐๐ ปีที่ผ่ำนมำ
ท่อปู่พระยาร่วง 16 ํ 30’ N
99 ํ 32’ E
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ
กําแพงเพชร
ศาลพระอิศวร
แม่นํ้าปิง
16 ํ 28’ N
99 ํ 29’ E
184 184 l © GISTDA_2011
