Page 48 - ebaskı

Malatya Vesikası

Hititler du Devleti’nin merkezi olarak önem kazanmış,
öyükte yapılan kazılarda tepenin ancak uzun süre Asur krallarına da haraç ve-
üstünden ana toprağa kadar sap- rilmiştir.
tanan tabakalaşmada, MÖ. 1. ve Hitit öncesinde ve Hitit dönemlerinde
2. binyıllara tarihlenen Geç Hitit önemli bir yerleşke olan Malatya, Geç Hitit
HKrallıkları (Demir Çağı), Hitit İm- Şehir Devleti olarak daha büyük önem kazan-
paratorluk (Geç Tunç II) ve Hitit Devleti (Geç mıştır. Hitit geleneklerini imparatorluğun çö-
Tunç I) dönemlerine ait çok sayıda yapı katları küşünden sonra da uzun süre devam ettirmiş-
(Pecorella 1975; Palmieri 1978), temelsiz ve tir. Geç Hitit şehirleri arasında Aslantepe’deki
oldukça az miktarda yapı kalıntısı saptanan anıtlar imparatorluk dönemi ile daha fazla
İlk Tunç tabakalarının ve Geç Kalkolitik 3. ve benzerlik göstermektedir.
4. dönemlerine ait ev kalıntılarının olduğu yedi Geç Hitit şehir devletlerinden biri olan Ma-
yapı katı silsilesi yer alır (Palmieri 1978: 315- latya’nın tarihini Hitit hiyeroglif kitabelerinden,
330). Höyüğün bu alanındaki tabakalaşma- Asur krallarının yıllıklarından ve Urartu kita-
sı Geç Roma Dönemi kalıntıları ile son bulur belerinden öğrenmekteyiz. Hitit Dönemi’nde
(Equini Schneider 1970). 2008 yılında modern Malatya ve çevresinde özellikle lspekçur, Da-
araştırma yöntemleri kullanılarak kuzeydoğu rende, Gürün ve Aslantepe’de Geç Hitit Dö-
alandaki kazılara tekrar başlanmıştır. Araştır- nemi’ne ait kitabeler ve siteller bulunmuştur.
manın amacı, söz konusu alandaki yerleşim Bunlar Geç Hitit Devri’nin Malatya’da ne kadar
yerinin, etkisi bölgeye kadar yayılan Hitit İm- geniş çevreye yayıldığını göstermektedir.
paratorluğu’nun parçalanması ve Malatya’da Hitit Sonrası
Geç Hitit Krallığı Dönemi’nde bir kentin ku- Malatya MÖ. 735‘lerde Urartuların işgaline
rulması arasındaki geç dönem evrelerini açığa sahne olmuş, sonra Asurların egemenliğine
çıkarmaktır. girmiştir. 669 yıllarından sonra da Med ve Pers
MÖ. 2300 yıllarında Anadolu’da mevcut on hâkimiyeti görülmüştür. Roma Dönemi’nde
yedi krallıktan birisine ait olduğu bilinen Malat- ise bugün Eski Malatya olarak andığımız yerin
ya, Anadolu ile Mezopotamya arasında Akadlı çevresi MÖ 70’li yılardan itibaren surlarla çev-
Sargon zamanından beri işleyen Hititler Devri’ rilmiş, buraya Fırat Nehri’nin doğu tarafından
nde de kullanılacak olan Hattuşaş- Kiltepe-Te- gelecek tehlikelere karşı 12. Fulmineta Lejyo-
garama (Gürün)-Taranta (Darende)-Melit (Ma- nu yerleştirilmiştir.
latya)- Samusat (Samsat)- Urşu (Urfa) güzer- Bizanslılar ve Araplar arasındaki büyük mü-
gâhında yer alan önemli bir şehirdir. Proto Hitit cadeleler neticesinde şehir MS. 659’da İslam
olarak kabul edilen Kuşarra Krallığı’nın bölge- şehri haline gelmiştir.
deki hâkimiyetinden sonra, Malatya ve çevresi Abbasilerin ardından çeşitli defalar el değiş-
uzun süre Hititlerin yönetimi (MÖ. 1650-1300) tiren şehir, 1200’lerden itibaren Danişmendli-
altında kalmıştır. Geç Hitit Dönemi’nde Melid- ler ve Selçukluların hâkimiyet mücadelesine,

46 SerMimar TEMMUZ 2019