Page 43 - ebaskı

Foto 17 ve 18. Terk edilmiş yapı örnekleri

Arapgir’de geleneksel mimarinin en temel koruma sorunu, yapıların kullanılmaması
nedeniyle bakımsız kalarak yıkılma sürecine girmeleridir. (Foto 17 ve 18) Taş, toprak, ahşap
gibi doğal yapı malzemeleri ile inşa edilen yapıların bir canlı organizma gibi sürekli bakım
gerektirdiği bilinmektedir. Özellikle toprak damların ve dış duvar yüzlerindeki toprak sıvanın
her yıl onarılması, iklimsel koşullara karşı yapının dayanımını arttırmak için zorunludur.
Kerpiç toprağı hazırlayarak sıva ve dam onarımı yapmak, yoğun insan emeği isteyen
işlerdendir. Çağımızda yeni kullanıcıların çeşitli nedenlerle bu tür işlerden uzak durması, bu
yapıların bakımının sağlanmasında önemli bir sorun oluşturmaktadır.

Foto 22, 23, 24. Geleneksel Arapgir Evlerinden Örnekler

Karşılaşılan bir diğer sorun, evlerin restorasyonunda gerekli olan geleneksel yapı
malzemesinin ve ustalığın bulunmasındaki güçlüktür. Bilindiği üzere 1980’li yıllardan
itibaren Türkiye genelinde inşaat sektöründe bütünüyle betonarme yapı sisteminin egemen
olması, geleneksel yapı ustalığının sona ermesine neden olmuştur. Taşın ocaktan çıkartılıp
işlenmesi, kerpicin dökülmesi, uygun ahşabın ormandan seçilerek işlenmesi, ardından
bunların inşaatta kullanılması gibi her bir aşama ayrı bir ustalık işidir. Bölgede artık yeterli
sayıda yerel usta kalmadığı için bütün bu bilgi birikiminin de yeniden oluşturulması

gerekmektedir ki, korumada karşılaşılan en büyük zorluk budur. Evlerin damı ise en temel

koruma sorunlarından biridir. (Foto 25 ve 26) Metal çatılar hiçbir şekilde ne yapının kendisi
ne de peyzaj ile uyumlu değildir. Ancak, bunların kaldırılması durumunda, günümüzde hiçbir
Foto 22, 23, 24. Geleneksel Arapgir Evlerinden Örnekler
yapı sahibinin her yıl loğ taşı ile toprak sıkıştırarak dam onarmayacağı göz önüne alınarak,

Foto 19, 20, 21. Geleneksel doku ve evlerde bozulma örnekleri
Karşılaşılan bir diğer sorun, evlerin restorasyonunda gerekli olan geleneksel yapı
Foto 19, 20, 21. Geleneksel doku ve evlerde bozulma örnekleri dam kesiti içinde çağdaş yalıtım malzemesi kullanmak gibi teknolojik çözümlerin
araştırılması gerekir.
malzemesinin ve ustalığın bulunmasındaki güçlüktür. Bilindiği üzere 1980’li yıllardan

Doğu Anadolu’nun diğer kesimlerinde de sıkça gözlendiği gibi toprak damların üzerine yle betonarme yapı sisteminin egemen
itibaren Türkiye genelinde inşaat sektöründe bütünü
rumada karşılaşılan en büyük zor-
Bu durumda yine duvar yüzeyin-
metalden sundurma niteliğinde çatı yapılması, evlerin ve geleneksel çevrenin kırsal peyzajla neden olmuştur. Taşın ocaktan çıkartılıp
olması, geleneksel yapı ustalığının sona ermesine
luk budur. Evlerin damı ise en temel
de açığa çıkan ahşap hatıllar da bo-
uyumunu bozmakla birlikte, en azından yapıların fiziksel yok oluş sürecini ertelemiştir. (Foto ormandan seçilerek işlenmesi, ardından
işlenmesi, kerpicin dökülmesi, uygun ahşabın
zulma sürecine girmektedir. Benzer
koruma sorunlarından biridir. (Foto
19, 20, 21) Ancak, yapı cephelerinin sıvanmaması, yüzeydeki toprak sıva döküldükçe balçık
bunların
şekilde sık karşılaşılan bir sorun da inşaatta kullanılması gibi her bir aşama ayrı bir ustalık işidir. Bölgede artık yeterli
25 ve 26) Metal çatılar hiçbir şekilde
harçlı yığma taş duvarların açığa çıkması, bunların kısa sürede taşıyıcı niteliğini yitirmeye
sayıda
kerpiç dolgulu ahşap karkas duvar- yerel usta kalmadığı için bütün bu bilgi birikiminin de yeniden oluşturulması
ne yapının kendisi ne de peyzaj ile
başlamasına neden olmaktadır. Bu durumda yine duvar yüzeyinde açığa çıkan ahşap hatıllar
gerekmektedir ki, korumada karşılaşılan en
uyumlu değildir. Ancak, bunların kal- büyük zorluk budur. Evlerin damı ise en temel
lardadır. Bu tür duvarlar yıllık sıva
da bozulma sürecine girmektedir. Benzer şekilde sık karşılaşılan bir sorun da kerpiç dolgulu
koruma sorunlarından biridir. (Foto 25 ve 26) Metal çatılar hiçbir şekilde ne yapının kendisi
bakımı yapılmadığında, taş duvar-
dırılması durumunda, günümüzde
ahşap karkas duvarlardadır. Bu tür duvarlar hiçbir yapı sahibinin her yıl loğ taşı
lara göre çok daha hızlı bir biçimde yıllık sıva bakımı yapılmadığında, taş duvarlara
ne de peyzaj ile uyumlu değildir. Ancak, bunların kaldırılması durumunda, günümüzde hiçbir
ile toprak sıkıştırarak dam onarma- duvarları
göre çok daha hızlı bir biçimde haraplaşmaktadır. Çoğu yapıda taş beden
haraplaşmaktadır. Çoğu yapıda taş
yapı sahibinin her yıl loğ taşı ile toprak sıkıştırarak dam onarmayacağı göz önüne alınarak,
mukavemetini korumakla birlikte çok pencereli karkas duvarların, özellikle de çıkmaların
beden duvarları mukavemetini ko-
yacağı göz önüne alınarak, dam ke-
dam kesiti içinde çağdaş yalıtım malzemesi kullanmak gibi teknolojik çözümlerin
taşıyıcı niteliğini yitirdiği gözlenmiştir. siti içinde çağdaş yalıtım malzemesi
rumakla birlikte çok pencereli karkas
araştırılması gerekir.
duvarların, özellikle de çıkmaların ta- kullanmak gibi teknolojik çözümle-

şıyıcı niteliğini yitirdiği gözlenmiştir. rin araştırılması gerekir.
Karşılaşılan bir diğer sorun, evlerin Arapgir’de günümüzde 25 ka- Foto 25 ve 26. Geleneksel evlerde dam uygulaması.
restorasyonunda gerekli olan gele- dar ev, sivil mimarlık örneği olarak
neksel yapı malzemesinin ve ustalı- tescillidir. Araştırma ekibimiz ise
Arapgir’de günümüzde 25 kadar ev, sivil mimarlık örneği olarak tescillidir. Araştırma
ğın bulunmasındaki güçlüktür. Bilin- 350 evi tescile önermiştir. Bu tespit
ekibimiz ise 350 evi tescile önermiştir. Bu tespit Arapgir’de çok yoğun bir kültürel birikimin
diği üzere 1980’li yıllardan itibaren Arapgir’de çok yoğun bir kültürel bi-
Türkiye genelinde inşaat sektöründe rikimin işaretidir. Öte yandan, gele- işaretidir. Öte yandan, geleneksel Arapgir evlerinin yaşatılması, ekonomik, toplumsal ve yasal
bütünüyle betonarme yapı siste- neksel Arapgir evlerinin yaşatılması, zorlukların yanı sıra malzeme ve inşaat gibi teknik konuları da içeren büyük bir sorun yumağı
oluşturmaktadır. Tüm olumsuzluklara karşın, yerel ve merkezi idarenin duyarlı yaklaşımı,
minin egemen olması, geleneksel ekonomik, toplumsal ve yasal zor-
yapı ustalığının sona ermesine ne- lukların yanı sıra malzeme ve inşaat
den olmuştur. Taşın ocaktan çıkar- gibi teknik konuları da içeren büyük
tılıp işlenmesi, kerpicin dökülmesi, bir sorun yumağı oluşturmaktadır.
uygun ahşabın ormandan seçilerek Tüm olumsuzluklara karşın, yerel ve

işlenmesi, ardından bunların inşaat- merkezi idarenin duyarlı yaklaşımı, Foto 25 ve 26. Geleneksel
Foto 25 ve 26. Geleneksel evlerde dam uygulaması.
ta kullanılması gibi her bir aşama ayrı Arapgir Kültür Derneği gibi sivil top- evlerde dam uygulaması.
bir ustalık işidir. Bölgede artık yeterli lum örgütlerinin bilinçli katkıları ile

sayıda yerel usta kalmadığı için bü- akademik yardımların birleşimi her-
Arapgir’de günümüzde 25 kadar ev, sivil mimarlık örneği olarak tescillidir. Araştırma
tün bu bilgi birikiminin de yeniden şeye rağmen ilerisi için umut ver-
ekibimiz ise 350 evi tescile önermiştir. Bu tespit Arapgir’de çok yoğun bir kültürel birikimin
oluşturulması gerekmektedir ki, ko- mektedir.
işaretidir. Öte yandan, geleneksel Arapgir evlerinin yaşatılması, ekonomik, toplumsal ve yasal
zorlukların yanı sıra malzeme ve inşaat gibi teknik konuları da içeren büyük bir sorun yumağı
oluşturmaktadır. Tüm olumsuzluklara karşın, yerel ve merkezi
Kaynaklar: idarenin duyarlı yaklaşımı,
-Akpınar, S., 1982-83, “Arapgir Evleri”, Yurt Ansik-
lopedisi, cilt: 8, İstanbul, s.5486-5487.
Foto 22, 23, 24. Geleneksel Arapgir Evlerinden Örnekler -Emek, R.C., (tarihsiz) “Arapkir”, Arapkiri Kalkın-
dırma Derneği, Arapgir.
-Fırat, N., 1965, “Arapgir İlçesinin Beşeri ve İktisadi
Tetkiki”, İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi,
Coğrayfa Enstitüsü, yayınlanmamış lisans tezi, İs-
tanbul.
-Özbek, O., 1986, “Malatya’nın Eski Evleri”, I. Bat-
talgazi ve Malatya Çevresi Halk Kültürü Sempoz-
yumu, Malatya, s.44-55.
-Uluçam, A., 1986, “Arapgir’deki Mimari Anıtların
Bugünkü Durumu”, I. Battalgazi ve Malatya Çevresi
Halk Kültürü Sempozyumu, Malatya, ss.140-147.
-Yücel, F., 1967, “Arapgir Tarihi”, Arapgir.
41

Foto 22, 23, 24. Geleneksel Arapgir Evlerinden Örnekler

Karşılaşılan bir diğer sorun, evlerin restorasyonunda gerekli olan geleneksel yapı
malzemesinin ve ustalığın bulunmasındaki güçlüktür. Bilindiği üzere 1980’li yıllardan
itibaren Türkiye genelinde inşaat sektöründe bütünüyle betonarme yapı sisteminin egemen
olması, geleneksel yapı ustalığının sona ermesine neden olmuştur. Taşın ocaktan çıkartılıp
işlenmesi, kerpicin dökülmesi, uygun ahşabın ormandan seçilerek işlenmesi, ardından
bunların inşaatta kullanılması gibi her bir aşama ayrı bir ustalık işidir. Bölgede artık yeterli
sayıda yerel usta kalmadığı için bütün bu bilgi birikiminin de yeniden oluşturulması
gerekmektedir ki, korumada karşılaşılan en büyük zorluk budur. Evlerin damı ise en temel
koruma sorunlarından biridir. (Foto 25 ve 26) Metal çatılar hiçbir şekilde ne yapının kendisi
ne de peyzaj ile uyumlu değildir. Ancak, bunların kaldırılması durumunda, günümüzde hiçbir
yapı sahibinin her yıl loğ taşı ile toprak sıkıştırarak dam onarmayacağı göz önüne alınarak,
dam kesiti içinde çağdaş yalıtım malzemesi kullanmak gibi teknolojik çözümlerin
araştırılması gerekir.

Foto 25 ve 26. Geleneksel evlerde dam uygulaması.

Arapgir’de günümüzde 25 kadar ev, sivil mimarlık örneği olarak tescillidir. Araştırma
ekibimiz ise 350 evi tescile önermiştir. Bu tespit Arapgir’de çok yoğun bir kültürel birikimin
işaretidir. Öte yandan, geleneksel Arapgir evlerinin yaşatılması, ekonomik, toplumsal ve yasal
zorlukların yanı sıra malzeme ve inşaat gibi teknik konuları da içeren büyük bir sorun yumağı
oluşturmaktadır. Tüm olumsuzluklara karşın, yerel ve merkezi idarenin duyarlı yaklaşımı,