Page 41 - ebaskı

Kayakesen Köyü çevresindeki ocaklardan getirildiği belirlenmiştir. Toprak genel olarak
killidir. Arapgir evlerinde taş, kerpiç ve ahşap ana yapı malzemelerini oluşturur. Yapıların
beden duvarları ve taşıyıcı iç duvarları ahşap hatıllı 60-80 cm kalınlığında taş duvardır.
Çıkmaların, (Foto 4) yapının doğu ve güneyinde yer alan başoda gibi mekanların sık pencere
dizili cephe duvarları ile bölme duvarları ise, ahşap karkas arası kerpiç dolgulu 15-20 cm
kalınlığında ince kesitli duvarlardır. (Foto 5 ve 6) Taş beden duvarları toprak sıvalı veya

sıvasız olabilir.
Şekil 2. Kulubeyoğlu Evi güney cephesi rölövesi

Taş duvar örgüsünde ilginç bir detayla karşılaşılan bir grup yapı bulunmaktadır. Dış yüzeyi
düzeltilmiş, yan yüzleri ise kısmen düzleştirilerek farklı açılarda dörtgen, hatta kimi zaman
çokgen bloklar haline getirilen taşlar yan yana dizilirken, arada kalan küçük boşluklar aynı
malzemeden ince yassı parçalarla doldurulmuş, böylece irili ufaklı taşlarla örülmüş duvarlar
ortaya çıkmıştır. (Foto 7)

Taş duvar örgüsünde ilginç 30-40 cm kadar taşacak biçim-
bir detayla karşılaşılan bir grup de saçaklı olarak yapılır. Son ka-
yapı bulunmaktadır. Dış yüzeyi tın tavanı 20-30 cm aralıklı ka-
düzeltilmiş, yan yüzleri ise kıs- vak kirişlerle kaplandıktan sonra

men düzleştirilerek farklı açılarda üzerine sık aralıklı “arıda” denilen
Şekil 2. Kulubeyoğlu Evi güney cephesi rölövesi
dörtgen, hatta kimi zaman çok- ahşap çubuklar döşenir, üzerine

gen bloklar haline getirilen taşlar “püsürük” olarak anılan iri taşcık-
Taş duvar örgüsünde ilginç bir detayla karşılaşılan bir grup yapı bulunmaktadır. Dış yüzeyi
yan yana dizilirken, arada kalan lı mavi kerpiç toprağı dökülür ve
düzeltilmiş, yan yüzleri ise kısmen düzleştirilerek farklı açılarda dörtgen, hatta kimi zaman
küçük boşluklar aynı malzeme- sulanarak sıkıştırılıp loğlanır. Sa-
çokgen bloklar haline getirilen taşlar yan yana dizilirken, arada kalan küçük boşluklar aynı
den ince yassı parçalarla doldu- çağa doğru hafif ucu kaldırılan
rulmuş, böylece irili ufaklı taşlarla malzemeden ince yassı parçalarla doldurulmuş, böylece irili ufaklı taşlarla örülmüş duvarlar
toprak kaplama, ahşap çörtenle-
örülmüş duvarlar ortaya çıkmış- ortaya çıkmıştır. (Foto 7)
re doğru meyillendirilir. (Foto 11
tır. (Foto 7) ve 12) Yöreye özgü mavi toprak Foto 9 ve 10. Ahşap tavan örnekleri

Foto 5 ve 6. İç mekan duvarları döşeme kirişlerinin sık aralıklarla geçirgen olmaması nedeniyle Arapgir evlerinde tavanlar, döşeme kirişlerinin sık aralıklarla dizilip üzerinin “kaburga”
Arapgir evlerinde tavanlar,
özellikle yeğlenir ve Eski Şehir
dizilip üzerinin “kaburga” olarak çevresinden damlarda kullanıl- olarak anılan ince çubuklarla kaplanıp üzerine yerine göre toprak, tahta, tuğla ya da taş
anılan ince çubuklarla kaplanıp
mak üzere getirilir. Bu toprağın
Bazı taş duvarlarda kireç taşı ve bazalt kabayonu olarak kullanılmış, bu tür duvarlar kerpiç özelliği sayesinde yaklaşık 20 cm döşenmesiyle oluşturulur. (Foto 9 ve 10) Evlerde döşeme kaplaması mekanın işlevine göre
üzerine yerine göre toprak, tah-
seçilir. Örneğin zemin kattaki sofa, altında sıklıkla bodrum kat yer almasına karşın çoğunlukla
ta, tuğla ya da taş döşenmesiyle
toprağı ile sıvanarak taş duvar örgüsü gizlenmiştir. Sıvası dökülmüş duvarlar incelendiğinde, kalınlık su yalıtımı için yeterli ol-
makta, dolayısıyla damın sabit yaklaşık 30x70 cm boyutlarında ağır taş levhalar ile kaplıdır, odalar ahşap döşemelidir.
oluşturulur. (Foto 9 ve 10) Evler-
de döşeme kaplaması mekanın
koyu renkli bazalt ile beyaz kireç taşının belli bir düzen oluşturmayacak şekilde rasgele yükü de görece az olmaktadır. Mahzen, kiler gibi mekanlarda taş ya da tuğla kaplamalar gözlenmiştir. Üst katta bazı odaların
sıkıştırılmış toprak, bazılarının ahşap döşemeli olduğu görülür. Toprak tabanlı odalarda
işlevine göre seçilir. Örneğin ze-
Bu tür toprağın olmadığı bölge-
karışık kullanıldığı anlaşılmıştır. Ancak, özellikle güney duvarı gibi yüksek cephelerde beden lerde dam kalınlığının 50 cm’ye zeminin üzerine hasır konulur. Korkuluk mekanı çoğunlukla taş kaplıdır.
min kattaki sofa, altında sıklıkla
bodrum kat yer almasına karşın
çıktığı bilinmektedir. Damda kul-
duvarının sıvanmadan bırakıldığı da gözlenmiştir. Burada dikkat çekici olan yapının lanılan ikinci toprak tipi olan sarı Foto 9 ve 10. Ahşap tavan örnekleri
çoğunlukla yaklaşık 30x70 cm
boyutlarında ağır taş levhalar ile Foto 9 ve 10. Ahşap tavan örnekleri
toprağın da Kozluk mevkiinden
kaplıdır, odalar ahşap döşeme-
köşelerinde düzgün kesme taşların yeğlenmesidir. Bazı yapıların köşe bağlantılarında bazalt getirildiği öğrenilmiştir.

lidir. Mahzen, kiler gibi mekan- Arapgir evlerinde tavanlar, döşeme kirişlerinin sık aralıklarla dizilip üzerinin “kaburga”
İncelenen evlerde karşılaşılan
Foto 11 ve 12. Toprak dam ve saçak detayı
Foto 11 ve 12. Toprak dam ve saçak detayı
ve kireç taşı dizilerinin biraz da estetik bir kaygı ile daha özenli dizildiği gözlenmiştir. Benzer olarak anılan ince çubuklarla kaplanıp üzerine yerine göre toprak, tahta, tuğla ya da taş
larda taş ya da tuğla kaplama-
dikkat çekici yapısal bir özellik

de çıkmaların taşıyıcı sistemidir.
lar gözlenmiştir. Üst katta bazı
şekilde pencere, kapı gibi açıklıkların kenarları da daha düzgün yontulmuş taşlar ile döşenmesiyle oluşturulur. (Foto 9 ve 10) Evlerde döşeme kaplaması mekanın işlevine göre
Saçaklı düz dam, geleneksel evlerin karakteristik görünümünün önemli bir parçasıdır. Dam,
Saçaklı düz dam, geleneksel evlerin karakteristik görünümünün önemli bir parçasıdır. Dam,
Bazı yapılarda taşıyıcı taş duvar-
odaların sıkıştırılmış toprak, ba-
seçilir. Örneğin zemin kattaki sofa, altında sıklıkla bodrum kat yer almasına karşın çoğunlukla
yapının duvar yüzeyinden dışarı 30-40 cm kadar taşacak biçimde saçaklı olarak yapılır. Son
yapının duvar yüzeyinden dışarı 30-40 cm kadar taşacak biçimde saçaklı olarak yapılır. Son
zılarının ahşap döşemeli olduğu
dan çıkma altına konsol olarak
yaklaşık 30x70 cm boyutlarında ağır taş levhalar ile kaplıdır, odalar ahşap döşemelidir.
katın tavanı 20-30 cm aralıklı kavak kirişlerle kaplandıktan sonra üzer
uzanan kalın kesitli ahşap kirişin ine sık aralıklı “arıda”
katın tavanı 20-30 c
örülmüştür. Bazı sıvasız taş duvarlarda ise özellikle bazaltın kullanılmadığı, bütün cephenin m aralıklı kavak kirişlerle kaplandıktan sonra üzerine sık aralıklı “arıda”
görülür. Toprak tabanlı odalarda
Mahzen, kiler gibi mekanlarda taş ya da tuğla kaplamalar gözlenmiştir. Üst katta bazı odaların
denilen ahşap çubuklar döşenir, üzerine “püsürük” olarak anılan iri taşcıklı mavi kerpiç
düzgün bir biçimde beyaz kireç taşından yapıldığı görülmüştür. denilen ahşap çubuklar döşenir, üzerine “püsürük” olarak anılan iri taşcıklı mavi kerpiç
zeminin üzerine hasır konulur.
dışbükey bir biçimi olduğu göz-
sıkıştırılmış toprak, bazılarının ahşap döşemeli olduğu görülür. Toprak tabanlı odalarda
Korkuluk mekanı çoğunlukla taş
lenmiştir. (Foto 13 ve 14) Çıkma
toprağı dökülür ve sulanarak sıkıştırıp loğlanır. Saçağa doğru hafif ucu kaldırılan toprak
toprağı dökülür ve sulanarak sıkıştırıp loğlanır. Saçağa doğru hafif ucu kaldırılan toprak
zeminin üzerine hasır konulur. Korkuluk mekanı çoğunlukla taş kaplıdır.
kaplama, ahşap çörtenlere doğru meyillendirilir. (Foto 11 ve 12) Yöreye özgü mavi toprak
yükünü taşıması ve taş duvara
kaplıdır.
kaplama, ahşap çörtenlere doğru meyillendirilir. (Foto 11 ve 12) Yöreye özgü mavi toprak
Saçaklı düz dam, geleneksel
aktarması için özellikle bu biçim-
geçirgen olmaması nedeniyle özellikle yeğlenir ve Eski Şehir çevresinden damlarda
geçirgen olmaması nedeniyle özellikle yeğlenir ve Eski Şehir çevresinden damlarda
evlerin karakteristik görünümü-
lenişteki ağaç gövdelerinin kiriş
kullanılmak üzere getirilir. Bu toprağ
kullanılmak üzere getirilir. Bu toprağın özelliği sayesinde yaklaşık 20 cm kalınlık su yalıtımı
nün önemli bir parçasıdır. Dam, ın özelliği sayesinde yaklaşık 20 cm kalınlık su yalıtımı
olarak seçildiği anlaşılmaktadır.
Foto 11 ve 12. Toprak dam ve saçak detayı
için yeterli olmakta, dolayısıyla damın sabit
için yeterli olmakta, dolayısıyla damın sabit yükü de görece az olmaktadır. Bu tür toprağın
(Şekil 3) yükü de görece az olmaktadır. Bu tür toprağın
yapının duvar yüzeyinden dışarı
olmadığı bölgelerde dam kalınlığının 50 cm’ye çıktığı bilinmektedir. Damda kullanılan ikinci
olmadığı bölgelerde dam kalınlığının 50 cm’ye çıktığı bilinmektedir. Damda kullanılan ikinci
toprak tipi olan sarı toprağın da Kozluk mevkiinden getirildiği öğrenilmiştir.
toprak tipi olan sarı toprağın da Kozluk mevkiinden getirildiği öğrenilmiştir.

Foto 11 ve 12. Toprak dam ve saçak detayı

Foto 7 ve 8. Taşçık dolgulu, ahşap hatıllı kaba yonu taş duvar Saçaklı düz dam, geleneksel evlerin karakteristik görünümünün önemli bir parçasıdır. Dam,
yapının duvar yüzeyinden dışarı 30-40 cm kadar taşacak biçimde saçaklı olarak yapılır. Son
Gelenkesel evleride taş duvarlardaki ahşap hatıllama 50-70 cm şeklinde sık aralıklıdır. (Foto 7 katın tavanı 20-30 cm aralıklı kavak kirişlerle kaplandıktan sonra üzerine sık aralıklı “arıda”
denilen ahşap çubuklar döşenir, üzerine “püsürük” olarak anılan iri taşcıklı mavi kerpiç
ve 8) Bu teknik çamur harcıyla örülmüş duvarların hem basınca hem de yanal kuvvetlere daha toprağı dökülür ve sulanarak sıkıştırıp loğlanır. Saçağa doğru hafif ucu kaldırılan toprak
kaplama, ahşap çörtenlere doğru meyillendirilir. (Foto 11 ve 12) Yöreye özgü mavi toprak
dayanıklı olması için iyi bir çözümdür. Genellikle eğimden dolayı bodrum katların beden geçirgen olmaması nedeniyle özellikle yeğlenir ve Eski Şehir çevresinden damlarda

duvarlarının açıkta olduğu güney cephede yapıların kimi zaman 4 kat yüksekliğe ulaştığı göz kullanılmak üzere getirilir. Bu toprağın özelliği sayesinde yaklaşık 20 cm kalınlık su yalıtımı
Foto 13 ve 14. Toprak sıvalı ahşap hatıllı taş duvar ve kerpiç dolgulu ahşap karkas çıkma.
Foto 13 ve 14. Toprak sıvalı ahşap hatıllı taş duvar ve kerpiç dolgulu ahşap karkas çıkma.
Foto 13 ve 14. Toprak sıvalı ahşap hatıllı taş duvar ve kerpiç
için yeterli olmakta, dolayısıyla damın sabit yükü de görece az olmaktadır. Bu tür toprağın

dolgulu ahşap karkas çıkma.
önüne alınırsa, Arapgir gibi 2. Derece deprem kuşağındaki yerleşmede geçmişte bu konuda Foto 11 ve 12. Toprak dam ve saçak detayı
olmadığı bölgelerde dam kalınlığının 50 cm’ye çıktığı bilinmektedir. Damda kullanılan ikinci
İncelenen evlerde karşılaşılan dikkat çekici yapısal bir özellik de çıkmaların taşıyıcı
İncelenen evlerde karşılaşılan dikkat çekici yapısal bir özellik de çıkmaların taşıyıcı
toprak tipi olan sarı toprağın da Kozluk mevkiinden getirildiği öğrenilmiştir.
SerMimar TEMMUZ 2019

duyarlı bir tasarım anlayışının benimsendiği düşünülebilir. (Şekil 2) sistemidir. Bazı yapılarda taşıyıcı taş duvardan çıkma altına konsol olarak uzanan kalın 39
sistemidir. Bazı yapılarda taşıyıcı taş duvardan çıkma altına konsol olarak uzanan kalın

Saçaklı düz dam, geleneksel evlerin karakteristik görünümünün önemli bir parçasıdır. Dam,
kesitli ahşap kirişin dışbükey bir biçimi olduğu gözlenmiştir. (Foto 13 ve 14) Çıkma yükünü
kesitli ahşap kirişin dışbükey bir biçimi olduğu gözlenmiştir. (Foto 13 ve 14) Çıkma yükünü
yapının duvar yüzeyinden dışarı 30-40 cm kadar taşacak biçimde saçaklı olarak yapılır. Son
taşıması ve taş duvara aktarması için özellikle bu biçimlenişteki ağaç gövdelerinin kiriş olarak
taşıması ve taş duvara aktarması için özellikle bu biçimlenişteki ağaç gövdelerinin kiriş olarak
seçildiği anlaşılmaktadır. (Şekil 3) katın tavanı 20-30 cm aralıklı kavak kirişlerle kaplandıktan sonra üzerine sık aralıklı “arıda”
seçildiği anlaşılmaktadır. (Şekil 3)
denilen ahşap çubuklar döşenir, üzerine “püsürük” olarak anılan iri taşcıklı mavi kerpiç
Kavak, Arapgir evlerinde yaygınlıkla kullanlılan bir ahşap cinsidir. Taş duvar hatıllamasında
Kavak, Arapgir evlerinde yaygınlıkla kullanlılan bir ahşap cinsidir. Taş duvar hatıllamasında
toprağı dökülür ve sulanarak sıkıştırıp loğlanır. Saçağa doğru hafif ucu kaldırılan toprak
erken dönem örneklerinde ardıç kullanımı da gözlenmekle birlikte, bu malzemenin pahalı
erken dönem örneklerinde ardıç kullanımı da gözlenmekle birlikte, bu malzemenin pahalı
kaplama, ahşap çörtenlere doğru meyillendirilir. (Foto 11 ve 12) Yöreye özgü mavi toprak
olması nedeniyle, çoğunlukla kavak ya da söğüt tercih edilmiştir. Bu bölgede “salma” olarak
olması nedeniyle, çoğunlukla kavak ya da söğüt tercih edilmiştir. Bu bölgede “salma” olarak
geçirgen olmaması nedeniyle özellikle yeğlenir ve Eski Şehir çevresinden damlarda
kullanılmak üzere getirilir. Bu toprağın özelliği sayesinde yaklaşık 20 cm kalınlık su yalıtımı
için yeterli olmakta, dolayısıyla damın sabit yükü de görece az olmaktadır. Bu tür toprağın
olmadığı bölgelerde dam kalınlığının 50 cm’ye çıktığı bilinmektedir. Damda kullanılan ikinci
toprak tipi olan sarı toprağın da Kozluk mevkiinden getirildiği öğrenilmiştir.

Foto 13 ve 14. Toprak sıvalı ahşap hatıllı taş duvar ve kerpiç dolgulu ahşap karkas çıkma.

İncelenen evlerde karşılaşılan dikkat çekici yapısal bir özellik de çıkmaların taşıyıcı
sistemidir. Bazı yapılarda taşıyıcı taş duvardan çıkma altına konsol olarak uzanan kalın
kesitli ahşap kirişin dışbükey bir biçimi olduğu gözlenmiştir. (Foto 13 ve 14) Çıkma yükünü
taşıması ve taş duvara aktarması için özellikle bu biçimlenişteki ağaç gövdelerinin kiriş olarak
seçildiği anlaşılmaktadır. (Şekil 3)
Kavak, Arapgir evlerinde yaygınlıkla kullanlılan bir ahşap cinsidir. Taş duvar hatıllamasında
erken dönem örneklerinde ardıç kullanımı da gözlenmekle birlikte, bu malzemenin pahalı
olması nedeniyle, çoğunlukla kavak ya da söğüt tercih edilmiştir. Bu bölgede “salma” olarak

Foto 13 ve 14. Toprak sıvalı ahşap hatıllı taş duvar ve kerpiç dolgulu ahşap karkas çıkma.

İncelenen evlerde karşılaşılan dikkat çekici yapısal bir özellik de çıkmaların taşıyıcı
sistemidir. Bazı yapılarda taşıyıcı taş duvardan çıkma altına konsol olarak uzanan kalın
kesitli ahşap kirişin dışbükey bir biçimi olduğu gözlenmiştir. (Foto 13 ve 14) Çıkma yükünü
taşıması ve taş duvara aktarması için özellikle bu biçimlenişteki ağaç gövdelerinin kiriş olarak
seçildiği anlaşılmaktadır. (Şekil 3)
Kavak, Arapgir evlerinde yaygınlıkla kullanlılan bir ahşap cinsidir. Taş duvar hatıllamasında
erken dönem örneklerinde ardıç kullanımı da gözlenmekle birlikte, bu malzemenin pahalı
olması nedeniyle, çoğunlukla kavak ya da söğüt tercih edilmiştir. Bu bölgede “salma” olarak