Page 36 - Safarova N., Safarov B. paxtachilikda agrokimyo o'quv qo'llanma

Agar AgNO3 ta’sir ettirilganda probirkaning pastki qismida sekin-asta sariq
rang hosil bo’lsa, presipitat o’g’iti bo’ladi. CaHPO4*2H2O.
Agar AgNO3 ta’sir ettirilganda probirkaning pastki qismida sekin-asta sariq
rang hosil bo’lsa, prepitat o’g’iti bo’ladi. CaHPO4*2H2O
Agar AgNO3 ta’sir ettirilganda ammiak hidi paydo bo’lsa, tomasshlak o’g’iti
bo’ladi. (Ca4P2O9).
Agar AgNO3 ta’sir ettirilganda ammiak hidi paydo bo’lmasa, kalsiy sianamidi
(CaCN2) bo’ladi.
O’g’itlarning o’ziga xos xarakterli reaksiyalarini yozish uchun

quyidagi jadvaldan foydalanish mumkin:
9-jadval
№ Reaktivlar o’g’itning o’g’itning
o’g’itning
tashqi Suvda ko’mir formulasi nomi
eruv-
ko’rinishi va chanligi cho’g’i NaOH BaCl 2 AgNO 3
da
rangi
1 Oq donador eriydi bor NH 4NO 3 Ammiakli
selitra
2

3
4

MUHIM MINERAL O’G’ITLARNI ANIQLASH

Mineral o’g’itlar kristall va amorf hollarda bo’ladi.
Kristall holatdagi o’g’itlar suvda yaxshi eruvchan, amorf o’g’itlar esa kam
eriydigan yoki erimaydigan bo’ladi.
Kristall holatdagi o’g’itlarga hamma azotli (kalsiy sianamiddan tashqari)
kaliyli o’g’itlar (toshko’mir kuli va kalimagdan tashqari) hisoblanadi. Murakkab
o’g’it ammofos ham kristall holatdagi o’g’itlarga kiradi.
Fosforli va ohakli o’g’itlar hamda kalsiy sianomid va kalimag o’g’itlari amorf
holatdagi o’g’itlar jumlasiga kiradi.
Shunday qilib, o’g’itlar eruvchanligiga ko’ra ikki gruppaga, ya’ni kristall
holatdagi azotli va kaliyli o’g’itlar, amorf holatdagi fosforli va ohakli o’g’itlarga
bo’linadi.
Azotli o’g’itlardan ammiakli selitra (NH4NO3). Uning tarkibidagi azot
ammoniy va nitrat holida bo’ladi. Hozirgi vaqtda bu o’g’it maydonda donador
shaklda chiqarilmoqda. Bu o’g’itdan tashqari natriy (NaNO3) va kaliy (KNO3)
selitrasi ishlatiladi, kaliyli selitra murakkab o’g’it hisoblanadi. Bu o’g’itlarni faqat
ko’mir cho’g’ida ajratish mumkin. Bunda sariq alanga bersa NaNO3 va binafsha
alanga bersa KNO3 o’g’itlari bo’ladi. NH4NO3 ishqor eritmasi tomizilganda
ammiak hidi ajraladi.