Page 174 - พท21001

165

เพลงกลอมเด็กภาคเหนือ
สําหรับภาคเหนือมีเพลงกลอมลูกสืบทอดเปนลักษณะแบบแผนเฉพาะของตนเองมาชานาน

อาจารยสิงฆะ วรรณไสย แหงมหาวิทยาลัยเชียงใหม เรียกฉันทลักษณของเพลงกลอมเด็กภาคเหนือวา
“คําร่ํา” ซึ่งจัดเปนลํานําชนิดหนึ่ง หมายถึง การร่ําพรรณนามีเสียงไพเราะสูงต่ําตามเสียงวรรณยุกตของ

สําเนียงภาคเหนือ นิยมใชแตงในการร่ําบอกไฟขึ้น ร่ําสรางวิหาร ร่ําสรางเจดีย ร่ําสรางถนนขึ้นดอยสุเทพ

และแตงเปนคํากลอมเด็ก
คํากลอมเด็กนี้พอแม ปูยา ตายาย ในภาคเหนือสมัยกอนมักจะใชขับกลอมสอนลูกหลาน

ขณะอุมเด็กนั่งชิงชาแกวงไกวชา ๆ จนเด็กงวงนอนจึงอุมไปวางบนที่นอนหรือในเปลแลวเหกลอมตอ

จนเด็กหลับสนิท คํากลอมเด็กนี้จึงเรียกวา “สิกจุงจาโหน” ตามคําที่ใชขึ้นตนเพลง
ลักษณะเดนของเพลงกลอมเด็กภาคเหนือ นอกจากจะขึ้นตนดวยคําวา สิกจุงจาโหนแลว

ยังมักจะขึ้นตนดวยคําวา “อื่อจา” เปนสวนใหญ จึงเรียกเพลงกลอมเด็กนี้วา เพลงอื่อลูก ทํานอง

และลีลาอื่อลูกจะเปนไปชา ๆ ดวยน้ําเสียงทุมเย็น ตามถอยคําที่สรรมา เพื่อสั่งสอนพรรณนาถึงความรัก
ความหวงใยลูกนอย จนถึงคําปลอบ คําขู ขณะยังไมยอมหลับถอยคําตาง ๆ ในเพลงกลอมเด็กภาคเหนือ

จะสะทอนใหเห็นสภาพความเปนอยู สิ่งแวดลอมและวัฒนธรรมตาง ๆ ของคนในภาคเหนือในอดีต
จนปจจุบันไดเปนอยางดี นับวาเปนประโยชนทางออมที่ไดรับนอกเหนือจากความอบอุนใจของลูก

ที่จะเปนประโยชนโดยตรงของเพลงกลอมเด็ก
ตัวอยางเพลงกลอมเด็กภาคเหนือ

อื่อ อื่อ อือ จา ปอนายแดงสา

แมนายไปนานอกบาน เก็บบาสานใสโถง
เก็บลูกกง ใสวา เก็บบาหาใสปก

หนวยหนึ่งเก็บไวกินเมื่อแลง หนวยหนึ่งเอาไวขายแลกขาว

หนวยหนึ่งเอาไวเปนเปอนเจา อื่อ อือ จา

เพลงกลอมเด็กภาคอีสาน

ภาคตะวันออกเฉียงเหนือหรือภาคอีสาน เปนดินแดนที่กวางขวางและมีประชากรมากที่สุด
ในบรรดา 4 ภาคของไทย เพลงกลอมลูกจึงมีหลายสําเนียงถาเปนอีสานตอนเหนือจะมีสําเนียงคลายลาว

ถาเปนอีสานตอนใตจะมีสําเนียงคลายเขมร แตเพลงกลอมลูกที่แพรหลายและยอมรับวาเปนเอกลักษณ
ของอีสานจะเปนสําเนียงของอีสานตอนเหนือ และมักจะขึ้นตนดวยคําวา “นอนสาหลา” หรือ “นอนสาเดอ”

หรือ “นอนสาแมเยอ” มีทํานองลีลาเรียบงายชา ๆ และมีสุมเสียงซ้ํา ๆ กันทั้งเพลงเชนเดียวกับ

ภาคเหนือ การใชถอยคํามีเสียงสัมผัสคลายกลอนสุภาพทั่วไปและมีคําพื้นบานที่มีความหมายในเชิงสั่น
สอนลูกหลานดวยความรักความผูกพัน ซึ่งมักประกอบดวย 4 สวนเสมอ คือ สวนที่เปนการปลอบโยน

การขูและการขอโดยมุงใหเด็กหลับเร็ว ๆ นอกจากนี้ก็จะเปนคําที่แสดงสภาพสังคมดานตาง ๆ เชน