Page 92 - NhungMuaXuanTroLai

moät soá truyeän ngaén. Nhöõng truyeän ngaén ñaàu tay vieát ôû Haø Noäi ñaõ ñöôïc in thaønh taäp
laáy töïa ñeà truyeän ngaén môû ñaàu laø "Em veà ñaâu cuõng ñöôïc". Raát tieác taát caû nhöõng taøi
lieäu ñoù ñeàu bò thaát laïc, vì toâi khoâng ôû Haø Noäi laâu. Naêm 1951 toâi vaøo laøm vieäc cho
Vaên phoøng VTX môùi môû ôû Haø Noäi. Naêm 1952 toâi rôøi Haø Noäi ñi Hueá laøm phoùng
vieân chieán tröôøng VTX ôû mieàn Trung. Sau khi ñaát nöôùc bò chia ñoâi, toâi vaøo Saigon
tieáp tuïc laøm phoùng vieân cho VTX, roài maáy naêm sau leo daàn leân caùc caáp nhö ñaëc
traùch Phuû Toång Thoáng, Tröôûng ñoaøn Phoùng vieân, Tröôûng ban Phaùp ngöõ vaø töø naêm
1965 Toång thö kyù Toøa soaïn. Cuõng trong thôøi gian naøy toâi ñaõ vieát nhieàu baøi Bình
luaän thôøi cuoäc cho caùc nhaät baùo ôû Saigon, bieân khaûo veà Khoa hoïc vaø moät soá truyeän
dòch hay phoùng taùc. Nhöõng truyeän ngaén coâ ñaõ ñoïc ôû Myõ ñeàu do toâi vieát ôû Myõ töø
naêm 1992 vì sau khi ra khoûi traïi caûi taïo toâi ñaõ maát heát nhöõng gì toâi vieát ôû Saigon.
Coâ hoûi toâi thích vieát vaên hay vieát baùo? Toâi xin thuù thaät toâi thích vieát tieåu thuyeát hay
truyeän ngaén hôn vieát caùc baøi bình luaän, toâi khoâng thích caùc ñeà taøi chính trò. Coù leõ
trong thôøi Trung hoïc, toâi ñaõ bò aûnh höôûng bôûi caùc nhaø vaên trong Töï löïc Vaên ñoaøn
thuoäc nhoùm Phong Hoùa-Ngaøy Nay cuõng nhö nhieàu thanh thieáu nieân khaùc trong thaäp
neân 30, neân caùc truyeän ngaén cuûa toâi ñeàu coù ñöôïm neùt laõng maïn. Khi vieát caùc baøi
baùo veà khoa hoïc, toâi thaáy thoaûi maùi hôn vieát caùc baøi luaän veà chính trò. Maët khaùc
neáu moät vaøi truyeän ngaén cuûa toâi coù boái caûnh naëng veà hö caáu ñeán ñoä huyeàn hoaëc, ñoù
cuõng do aûnh höôûng cuûa loaïi tieåu thuyeát khoa hoïc giaû töôûng toâi ñaõ ñoïc töø luùc coøn ñi
hoïc.

NT - OÂng nghó phaûi coù nhöõng ñieàu kieän gì môùi coù theå trôû thaønh moät nhaø vaên,
nhaø baùo?

SÑ - Ngheà vieát vaên vieát baùo laø moät ngheà töï do, khoâng ai ñoøi hoûi baèng caáp hay
giaáy pheùp. Nhöng toâi thieát nghó muoán trôû thaønh moät nhaø vaên nhaø baùo gioûi caàn phaûi
coù hai ñieàu kieän chính. Moät laø caàn phaûi luoân luoân trau doài kieán thöùc ñeå coù theå nhìn
xa thaáy roäng hôn, traùnh nhöõng goùc nhìn chaät heïp coù theå ñöa ñeán nhöõng laäp luaän
moät chieàu duy yù chí cuûa nhöõng boä oùc giaùo ñieàu cöùng nhaéc. Ngheà laøm baùo laø moâi
tröôøng toát nhaát ñeå hoïc hoûi theâm vaø môû roäng hieåu bieát, ngöôøi kyù giaû ngaøy ngaøy phaûi
hoïc, moãi ngaøy phaûi hoïc, treû phaûi hoïc vaø giaø caøng phaûi hoïc nhieàu hôn ñeå khoûi bò ñaøo
thaûi bôûi nhöõng tö duy môùi trong thôøi ñaïi tieán hoùa mau leï treân theá giôùi ngaøy nay.
Ñieàu kieän trau doài kieán thöùc xuaát phaùt töø moät chöõ "taâm". Taâm laø taâm thöùc, laø nghò
löïc vaø yù chí, kieân trì vaø nhaãn naïi ñeå quyeát taâm hoïc hoûi. Coù caùi taâm ñoù môùi coù söï
thuùc ñaåy cuûa tinh thaàn caàu hoïc khoâng sao laõng, khoâng bieát meät moûi. Ñieàu kieän thöù
hai laø caàn phaûi giöõ ñuùng ñaïo ñöùc ngheà nghieäp, cuõng laø ñaïo lyù con ngöôøi trong xaõ
hoäi. Ñieàu kieän naøy coù moät caùi goác caên baûn töø muoân thuôû ôû moät chöõ "löông". Löông
laø löông thieän, hieàn löông, löông taâm, noù luoân ñöôïc tri giaùc soi saùng neân coøn goïi laø
löông tri. Toâi ñaõ coù laàn noùi kieán thöùc vaø ñaïo ñöùc laø hai coät truï naâng ñôõ ngheà laøm
baùo. Ñaây chæ laø moät hình aûnh cuï theå hoùa cho deã thaáy taàm quan troïng cuûa hai ñieàu
kieän ñoù, treân thöïc teá ñoù laø hai thaønh phaàn cuûa moät toång theå khaùi nieäm, luoân luoân
töông taùc vaø boå sung cho nhau. Kieán thöùc caøng nhieàu, suy tö caøng phöùc taïp, caùm doã
caøng maïnh, chæ coù löông tri trong saùng môùi giuùp ñöôïc kyù giaû thöùc tænh tröôùc tham
voïng quaù ñaùng vì danh lôïi, ñeå khoûi bò loâi cuoán vaøo con ñöôøng cuûa nhöõng keû baát
löông, voâ lieâm sæ. Baùo chí cuõng gioáng nhö moät thöù vuõ khí, neáu ôû trong tay keû aùc noù
laø vaät haõm haïi ngöôøi, nhöng ôû trong tay ngöôøi thieän noù laø vaät baûo veä nhöõng giaù trò
cao quyù nhaát cuûa cuoäc soáng. Vaên ngheä coù nhieàu ngaønh, ôû ñaây toâi chæ muoán thaâu
heïp vaøo laõnh vöïc caùc nhaø vaên vieát tieåu thuyeát ngaén hay daøi. Toâi nghó laøm moät nhaø
vaên khoù hôn laøm moät nhaø baùo. Muoán laøm moät nhaø vaên, caàn phaûi coù moät trí töôûng