Page 113 - Nobel_10.02.25_Neat

ИЛМИЙ-ОММАБОП РИСОЛА , II ҚИСМ

Мухбир: Сизни шартнома назариясига, биринчи навбатда нима
олиб келди?

Оливер Харт: Диссертaциямда ноаниқлик шароитида фир-
маларнинг хатти-ҳаракатлари билан қизиқа бошладим ва дис-
сертaциядан кўп ўтмай ишлашга қизиқдим. Бу менинг 1974 йилги
номзодлик диссертaциям эди.

Кейинги бир неча йил ичида турли фирма эгалари ўртаси-
даги зиддиятларга қизиқиб қолдим. Агар оммавий сотиладиган
фирма ҳақида ўйлаётган бўлсангиз, ҳар қандай вақтда акцияларни
сотиб оладиган ва сотадиган жуда кўп турли хил акциядорлар бор,
улар бошқа акциядорлар бўлган маълум бир гуруҳ одамлардир.

Вақт ўтиши билан шуни тушундимки, компания менежери
ва акциядорлар ўртасидаги зиддият қизиқроқ эди. Бу асосий агент
назариясининг бир қисмидир. Аслида, ҳаммуаллифим Банк Том-
соннинг ушбу мукофоти бу соҳада жуда муҳим ишларни амалга
оширди. Компания бошқарувчисининг компания бошқаруви акци-
ядорлардан фарқли мақсадларга эга бўлиши мумкинлиги ва акци-
ядорлар бошқарувни ўз хоҳишларига мослаштириш учун қандай
рағбатлантиришни ишлаб чиқишлари ҳақидаги бутун фикр эди.
Мен бу турли акциядорлар ўртасидаги зиддиятдан кўра қизиқроқ
деб ўйладим.

Аммо бу мени охир-оқибат фирма нима ва нимани белгилай-
ди, деган асосий саволни кўриб чиқишга ёки қайта кўриб чиқишга
олиб келди. Энди бу бироз бошқача бўлиб, ушбу менежернинг фа-
олияти тўпламини белгилайди. Оливер Уилямсон 2009 йилда Но-
бель мукофотини қўлга киритган яна бир лауреатдир. Унинг муҳим
гаплари бор эди, лекин мен каби иқтисод назариётчисининг стан-
дартлари бўйича улар норасмий эди. Мен бироз расмийроқ нарса
қилишни хоҳладим. Шартномалар ва шартномалар чегараларини
ҳақиқатан ҳам тушуниш керак эди.
Мухбир: Илмга қизиққан ёшларга маслаҳатингиз борми?
Қандай қилиб Нобель мукофоти лауреати бўлгансиз?

Оливер Харт: Бу саволингизга баъзи жавобларим бор, ле-
кин мен уларни тўлиқ қониқарли деб ўйламайман. Яхшироқ жа-
воб берадиганлардан кўпроқ фикр олишингиз мумкин.

111