Page 196 - Nobel_10.02.25_Neat
P. 196
ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
ди ва уларни сиёсатдан фойдаланиш мумкин бўлган муносабатлар
сифатида талқин қилишди.
Улар пул захирасини ўзгартириш номинал ЯИМни ўша мо-
делларда ҳисоблаган коэффициентларга кўра ўзгартирадиган-
дек талқин қилишди. Бу тўғри бўлса, текширилишида маъно
борлигини таъкидладим. Бу сабаб модели эди. Ушбу мантиққа
кўра, келажакдаги пул ўтган пулни ҳисобга олган ҳолда даромад
билан боғланмаслиги керак. Шундай қилиб, Кейнсчилар ҳам, мен
ҳам башорат қилган нарса монетаристларнинг нотўғри эканли-
гини кўрсатди. Кейин менинг талабам Яш Меҳра «Пулга бўлган
талаб тенгламалари» деб номланган тадқиқотни ўтказди.
Чунки Фридман бу даромаднинг пулга бўлган регрессияла-
рини тахмин қилган бир вақтда, бошқа одамлар пулни чап томон-
га, даромад ва фоиз ставкаларини ўнг томонга қўйишган. Улар
буни «пул талаби» деб аташган ва бу бошқа шунга ўхшаш тенгла-
ма регрессияси эди. Мен Меҳрага айтдим: «буни текшириш яхши
нарсага ўхшайди, чунки пул даромад келтирса, бу пул талаби тенг-
ламалари бемаънилик бўлиши керак. Пул чап томонда эмас. «Аммо
Яш Меҳра тестларни ўтказди ва улар ўтганлиги маълум бўлди.
Пул чап томонда, ўнг томонда даромад ва фоиз ставкалари
бўлди. Мен бу натижалардан ҳайратда қолдим ва бир нечта тенгла-
малар билан модель тузмасам, уларни тушунолмайман деб қарор
қилдим.
Шундай қилиб, мен бир нечта тенгламалар билан кичик век-
торли регрессияни тахмин қилдим ва буни амалга оширганимдан
сўнг, фоиз ставкалари пулни башорат қилишини кўрдим ва агар бу
тўғри бўлса, бу тизимнинг одатий «монетаристик» талқини ҳақи-
қатан ҳам ўзгармади. Шундай қилиб, иқтисодиётнинг пул-кредит
кенгайиши ёки кескинлашувига қандай динамик жавоб бериши
ҳақида ҳозир қандайдир консенсус мавжуд. Бу ҳақиқатан ҳам аниқ
эмас, лекин ЯИМ нархларга қараганда бироз тезроқ жавоб бериш-
га интилади ва пул кучайтирилганда иккаласи ҳам пастга тушади.
Булар тўғридан-тўғри миқдорий статистик ҳисоб-китоблардан
келиб чиқади. Бу икки таъсирни ажратиш учун турли хил усул-
лар мавжуд. Улар барқарор натижалар беради. Мукофот айнан шу
ишланмалар кетма-кетлиги учун эди.
194
