Page 243 - Nobel_10.02.25_Neat

ИЛМИЙ-ОММАБОП РИСОЛА , II ҚИСМ

РОБЕРТ ЭНГЛ БИЛАН СУҲБАТ

Мухбир: Доктор Энгл, иқтисодиёт бўйича Нобель мукофоти­
ни қўлга киритганингиз билан табриклаймиз! Бу сиз ва ишингиз учун
катта шарафдир. Айта оласизми, сизни эконометрика ва молиявий
иқтисодга эътибор қаратишга нима илҳомлантирган?

Роберт Энгл: Раҳмат! Мени ҳар доим молиявий бозорлар-
нинг мураккаблиги ва уларнинг хатти-ҳаракатларини тушуниш
ҳамда башорат қилишдаги қийинчиликлар ҳайратда қолдирган.
Эконометрика ва молиявий иқтисодиёт менга ушбу саволларни
тизимли равишда ўрганиш, бозорлар қандай ишлаши ҳақидаги
умумий билимларга ҳисса қўшиш йўлини кўрсатди. Менинг ав-
торегрессив шартли ҳетероскедастиклик (ARCh) моделлари бўйи-
ча дастлабки ишим молиявий вақт сериялари маълумотларидаги
ўзгарувчанликни ҳисобга олиш билан боғлиқ бўлиб, рискларни
бошқариш ва портфелни тақсимлаш бўйича қарорлар қабул қи-
лишда зарур, деб билдим.

Мухбир: Сизнинг ARCh моделингиз молия ва иқтисодга катта
таъсир кўрсатди. Бу қандай ишлаши ва нима учун муҳимлигини ту­
шунтириб бера оласизми?

Роберт Энгл: Албатта! ARCh модели молиявий вақт серия-
лари маълумотларида вақт ўзгарувчанлигини ушлайдиган стати-
стик моделдир. Бошқача қилиб айтадиган бўлсак, у ўзгарувчанлик
вақт ўтиши билан доимий эмаслигини, лекин юқори ўзгарувчан-
лик даврлари ва паст ўзгарувчанлик даврлари билан тўпланишга
мойиллигини тан олади. Бу жуда муҳим, чунки юқори волатиллик
инвесторлар учун хавфнинг ошишига олиб келиши мумкин, паст
волатиллик эса фойда олиш учун имкониятлар яратиши мумкин.
Ўзгарувчанликни аниқ моделлаштириш орқали ARCh моделлари
молиявий бозорлардаги хавф ва даромад муносабатларини яхши-
роқ тушунишга ёрдам беради. Бу эса инвестиция стратегиялари,
рискларни бошқариш амалиёти ва сиёсат қарорлари ҳақида маъ-
лумот бериши мумкин.

Мухбир: Йиллар давомида ARCh моделлари бўйича тадқиқот­
ларингиз қандай ривожланди? Муҳим ютуқлар ёки иловалар бўлганми?

241