Page 250 - Nobel_10.02.25_Neat
P. 250

ИҚТИСОДИЁТ  ИЛМИ ОСМОНИДА  ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР


                            КЛАЙВ ГРЕНЖЕР БИЛАН СУҲБАТ

                Мухбир:  Доктор  Гренжер,  бугун  биз  билан  суҳбатлашишга  вақт
         ажратганингиз учун ташаккур. Келинг, 2003 йилда Нобель мукофоти­
         га сазовор бўлишингизга сабаб бўлган эконометрика соҳасидаги инновa­
         цион  ишингизни  муҳокама  қилишдан  бошлайлик.  Ёш  изланувчиларга
         тадқиқотингизда нимага эътибор қаратилганлиги ва у нима учун бу
         қадар муҳим, деб ҳисобланганини тушунтириб бера оласизми?

                Клайв Гренжер:  Албатта. Менинг тадқиқотим, биринчи на-
         вбатда, вақт серияларини таҳлил қилиш усулларини ишлаб чиқиш,
         хусусан,  эконометрия  соҳасида.  Вақт  ўтиши  билан  турли  иқтисо-
         дий ўзгарувчилар ўртасидаги муносабатларни тушуниш ва модел-
         лаштиришга  қизиқдим.  Менинг  энг  муҳим  ҳиссаларимдан  бири
         иқтисодчиларнинг стaционар бўлмаган вақт сериялари маълумот-
         ларини таҳлил қилиш усулини инқилоб қилган коинтегрaция кон-
         цепциясини ишлаб чиқиш эди. Коинтегрaция асосан ўзгарувчилар
         ўртасидаги узоқ муддатли мувозанат муносабатлари билан шуғул-
         ланади, улар индивидуал равишда стaционар бўлмаслиги мумкин,
         аммо  бирлашганда  барқарор  муносабатларга  эга.  Бу  концепция
         иқтисодий  ҳодисаларни  аниқроқ  моделлаштириш  ва  прогнозлаш
         имкониятларини яхшилаш имконини берди.

                Мухбир: Бу ҳақиқатан ҳам янгича туюлади, доктор Гренжер.
         Амалий иқтисодий таҳлил ва сиёсатни ишлаб чиқишда коинтегрaция
         қандай қўллангани ҳақида батафсил маълумот бера оласизми?

                Клайв Гренжер: Албатта. Коинтегрaция концепцияси иқти-
         содиёт  ва  молиянинг  турли  соҳаларида  кенг  кўламли  таъсир  кўр-
         сатди.  Амалий  нуқтаи  назардан,  коинтегрaция  макроиқтисодий
         моделлаштиришда  ялпи  ички  маҳсулот,  инфляция  ва  ишсизлик
         даражаси  каби  асосий  иқтисодий  кўрсаткичлар  ўртасидаги  узоқ
         муддатли  муносабатларни  таҳлил  қилиш  учун  кенг  қўлланилган.
         Коинтегрaцион  муносабатларни  аниқлаш  орқали  иқтисодчилар
         ушбу  ўзгарувчиларнинг  асосий  динамикасини  яхшироқ  тушуни-
         шлари ва кўпроқ маълумотли сиёсий қарорлар қабул қилишлари
         мумкин.

                Бундан  ташқари,  коинтегрaция  молиявий  эконометрикада,
         хусусан, активларга нарх белгилаш ва рискларни бошқариш соҳа-


         248
   245   246   247   248   249   250   251   252   253   254   255