Page 149 - โครงการสื่ออิเล็กทรอนิกส์
P. 149
หน้าที่พลเมืองและศีลธรรม 146
8. มรรค คือ ทางดับทุกข์หรือแนวทางการแก้ปัญหาซึ่งมีข้อปฏิบัติให้ถึงความดับทุกข์อยู่ 4
ประการ เรียกว่า มรรค 8 หรือ มัชฌิมาปฏิปทา 18 หรือ มัชฌิมาปฏิปทา แปลว่า ทางสายกลางซึ่ง
ประกอบด้วย
(1) สัมมาทิฏฐิ (การเห็นชอบ) คือเห็นสิ่งทั้งหลายตามที่เป็นจริง เห็นว่าท าดีได้ดี ท าชั่ว ได้
ชั่ว เป็นต้น
(2) สัมมาสังกัปปะ (การด าริชอบ) คือ การนึกคิดในสิ่งที่ถูกต้อง คิดที่จะปราศจากโลก
พยาบาท ปองร้ายผู้อื่นและไม่เบียดเบียนผู้อื่น
(3) สัมมาวาจา (การเจรจาชอบ) ได้แก่การพูดด้วยถ้อยค าที่ไม่มีโทษหรือค าสุภาพ จะเว้น
การพูดเท็จ พูดส่อเสียด พูดค าหยาบ พูดค าหยาบ พูดเพ้อเจ้อ พูดให้แตกความสามัคคี
(4) สัมมากัมมันตะ (การประพฤติชอบ) ได้แก่ การกระท าที่ไม่เบียดเบียนตนเองและ ผู้อื่น
เช่น ไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ลักทรัพย์ ไม่ประพฤติผิดในกาม
(5) สัมมาอาชีวะ (การเลี้ยงชีพชอบ) หมายถึง การเลี้ยงชีพด้วยการประกอบอาชีพสุจริต ไม่
ประกอบอาชีพทุจริต ค้าอาวุธ ค้ายาเสพติด ฆ่ามนุษย์ เป็นต้น
(6) สัมมาวายามะ (การเพียรชอบ) การสะสมความเพียรพยายามไม่ให้เกิดความชั่วขึ้น ใน
จิต ละความชั่วที่เกิดขึ้นให้หมดไป สร้างความดีขึ้นมาเพิ่ม แล้วรักษาความดีที่มีอยู่แล้วให้คงอยู่ตลอดไป
(7) สัมมาสติ (การตั้งสติชอบ) หมายถึง การมีความระลึกรู้ตัวหรือระลึกรู้กาย ท าให้เกิด
ประโยชน์ คือ สามารถควบคุมสภาพจิตใจให้อยู่ในภาวะที่ต้องเป็นตัวของตัวเองโดยไม่ยึดติดกับปัญหา
อุปทาน สามารถท าพฤติกรรมต่าง ๆ ด้วยเหตุผลของตัวเอง
(8) สัมมาสมาธิ (การตั้งมันชอบ) หมายถึง การมีจิตใจแน่วแน่อยู่กับสิ่งใดสิ่งหนึ่ง ไม่ ฟังซ่าน
ลังเลสงสัย ท าให้กิเลสต่าง ๆ สงบไป
9. ไตรสิกขา
ไตร แปลว่า สาม ไตรสิกขา ประกอบด้วย สิกขา 3 ได้แก่ ศีลสิกขา สมาธิสิกขา และ
ปัญญาสิกขา บางที่ใช้ค าว่า ศีล สมาธิ ปัญญา ไตรสิกขานี้มีไว้เพื่อดับทุกข์
สิกขา เป็นภาษาบาลี เป็นค าเดียวกับค าว่า ศึกษา ในภาษาสันสกฤต ค าว่า ศึกษา ในทาง
ธรรม ไม่ได้หมายถึงการเล่าเรียน ท่องตราความรู้อย่างที่เข้าใจกันในทางโลก แต่หมายถึงการลงมือ
ปฏิบัติที่เป็นการอบรมกาย วาจา ใจ โดยตรง คือ อบรมตนเองให้เปลี่ยนจากลักษณะหนึ่งไปสู่อีก
ลักษณะ หนึ่ง ตามที่เห็นว่าเป็นประโยชน์ยิ่งขึ้นไป
