Page 150 - โครงการสื่ออิเล็กทรอนิกส์
P. 150
หน้าที่พลเมืองและศีลธรรม 147
ไตรสิกขา แปลว่า สิกขา หมายถึง ข้อปฏิบัติที่จะต้องศึกษา 3 อย่าง คือ (1) ศีลสิกขา คือ
ศีลอันยิ่ง
(2) สมาธิสิกขา คือ จิตอันยิ่ง หมายถึง สมาธิ (3) ปัญญาสิกขา คือ ปัญญาอันยิ่ง
ไตรสิกขากับการด าเนินชีวิตของชาวพุทธ
ศีลสิกขา คือ การศึกษาเรื่อง ศีล อันได้แก่ เจตนาที่จะงดเว้น ไม่ละเมิด ข้อความทางกาย
วาจา และใจ อาจกล่าวได้ว่าต้องพัฒนาในเรื่องของพฤติกรรมโดยเน้นส่วนส าคัญดังน
(1) พฤติกรรมที่มีความสัมพันธ์ กับสิ่งแวดล้อมทางกายภาพ หรือโลกแห่งวัตถุ รู้จักใช้
อินทรีย์ ตา หู จมูก ลิ้น กายในการรับรู้ โดยไม่เกิดผลเสียหรือเกิดโทษ แต่ให้เกิดผลที่ส่งเสริมคุณภาพ
ชีวิต
(2) พฤติกรรมที่สัมผัสกับสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อมทางโลกและโลกแห่งชีวิต เช่น การอยู่
ร่วมกันในทางสังคมและโลกแห่งชีวิต เช่น การอยู่ร่วมกันในทางสังคมโดยไม่เบียดเบียน ก่อความทุกข์
ความเดือดร้อยแต่รู้จักความสัมพันธ์ที่ดีกับเพื่อนมนุษย์ ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน ด ารงชีวิตในกรอบของศีล
(3) พฤติกรรมเกี่ยวกับการประกอบอาชีพ การเลี้ยงชีพ อย่างมีศิลปวิทยา ในวิชาชีพที่ ฝึก
ได้อย่างดี มีความช านาญที่จะปฏิบัติให้ได้ผลดีและสัมมาอาชีพ มีชีวิตไปเพื่อทางสร้างสรรค์ท าให้เกิด
ประโยชน์เกื้อกูล ที่เอื้อต่อการพัฒนาชีวิตของคน
สมาธิสิกขา คือ การศึกษาเรียนรู้เรื่องจิตให้เข้าใจธรรมชาติของจิต การท างานของจิตรู้
วิธีการพัฒนาจิตเพื่อให้สงบตั้งมัน เป็นสมาธิพร้อมที่จะท ากิจหน้าที่อย่างมีประสิทธิภาพ ในด้านการ
พัฒนา จิต หรือที่เรียกว่าสมาธิ
(1) คุณภาพจิต ได้แก่ คุณธรรม คุณงามความดี เช่น เมตตา กรุณา กตัญญูกตเวที คารวะ
หิริโอตตัปปะ หล่อเลี้ยงจิตใจ ให้เจริญงอกงาม เป็นพื้นฐานของพฤติกรรมที่ดีงาม
(2) สมรรถภาพจิต ได้แก่ ความสามารถของจิตที่เข้มแข็ง มั่นคงหรือความมี ประสิทธิภาพ
ของจิต เช่น มีฉันทะ ความใฝ่รู้ใฝ่ดีงาม ใฝ่กระท า จิตมีความเพียร ความขยัน ความอดทน มีความ
ระลึกได้ รู้ตัวทั่วพร้อม ตื่นตัวอยู่เสมอ สามารถความควบคุมตัวเองได้ สงบเป็นสมาธิ ใช้ปัญญาใน การ
ด ารงชีวิต
(3) สุขภาพจิต ได้แก่ สภาพจิต ปราศจากความขุ่นมัว เศร้าหมอง มีความสดชื่น ร่าเริง
เบิกบานผ่อนคลาย เป็นสุข จะสิ่งผลต่อสุขภาพกาย ท าให้เกิดเกิดพฤติกรรมที่ดีงามปัญญาสิกขา คือ
การศึกษาปัญญา พัฒนาปัญญาในการพัฒนาปัญญา จะมีการพัฒนา หลายระดับ ดังนี้
