Page 92 - หนังสือเรียนภาษาไทย ม.ปลาย พท.31001

83

เรื่องที่ 2 หลักการแตงคําประพันธ

คําประพันธ หรือรอยกรองมีหลายประเภท เชน โคลง กลอน กาพย ฉันท และราย บทรอยกรอง

เปนขอความที่ประดิดประดอยตกแตงคําภาษาอยางมีแบบแผนและมีเงื่อนไขพิเศษบังคับไว เชน บังคับ
จํานวนคํา บังคับวรรค บังคับสัมผัส เรียกวา “ฉันทลักษณ”

แนวทางการเขียนบทรอยกรองมีดังนี้
1. ศึกษาฉันทลักษณของคําประพันธนั้น ๆ ใหเขาใจอยางแจมแจง

2. คิด หรือจินตนาการวาจะเขียนเรื่องอะไร สรางภาพใหเกิดขึ้นในหวงความคิด

3. ลําดับภาพ หรือลําดับขอความใหเปนอยางสมเหตุผล
4. ถายทอดความรูสึก หรือจินตนาการนั้นเปนบทรอยกรอง

5. เลือกใชคําที่สื่อความหมายไดชัดเจน ทําใหผูอานเกิดภาพพจนและจินตนาการรวมกับ
ผูประพันธ

6. พยายามเลือกใชคําที่ไพเราะ เชน คิด ใชคําวา ถวิล ผูหญิงใชคําวา นารี

7. แตงใหถูกตองตามฉันทลักษณของคําประพันธ
การเขียนโคลงสี่สุภาพ มีหลักการเขียน ดังนี้

บทหนึ่งมี 4 บาท บาทหนึ่งมี 2 วรรค เรียก วรรคหนากับวรรคหลัง วรรคหนามี 5 พยางคทุกบาท

วรรคหลังของบาทที่หนึ่งที่สองและที่สามมี 2 พยางค วรรคหลังของบาทที่สี่มี 4 พยางค และอาจมีคําสรอย
ไดในวรรคหลังของบาทที่หนึ่งและบาทที่สาม มีสัมผัสบังคับตามที่กําหนดไวในผังของโคลง ไมนิยมใชสัมผัส

สระ ใชแตสัมผัสอักษร โคลงบทหนึ่งบังคับใชคําที่มีวรรณยุกตเอก 7 แหง และวรรณยุกตโท 4 แหง คําเอก
ผอนผันใหใชคําตายแทนได

ผังของโคลงสี่สุภาพ

๐๐๐๐๐ ๐๐ (๐๐)
๐๐๐๐๐ ๐๐

๐๐๐๐๐ ๐๐ (๐๐)

๐๐๐๐๐ ๐๐๐๐๐

ตัวอยางโคลงสี่สุภาพ

จากมามาลิ่วล้ํา ลําบาง
บางยี่เรือราพลาง พี่พรอง

เรือแผงชวยพานาง เมียงมาน มานา
บางบรับคําคลอง คลาวน้ําตาคลอ

(นิราศนรินทร)