Page 30 - รายงานเขมร
P. 30
30
ปรำสำทบันทำยสรี
สร้ำงในต้นพุทธศตวรรษที่ 16 รัชสมัยของพระเจ้ำรำเชนทรวรมันที่ 2 และพระเจ้ำชัยวรมันที่ 5 เป็น
ศิลปะแบบบันทำยสรี ศำสนำฮินดู ไศวนิกำย (บูชำพระศิวะ) ตำมจำรึกที่ปรำสำทบันทำยสรีกล่ำวว่ำ
ปรำสำทแห่งนี้สร้ำงใน พ.ศ. 1510 โดยยัชญวรำหะ ซึ่งเป็นพรำหมณ์นักปรำชญ์ เมื่อพระเจ้ำรำเชนทรวรมันที่
2 เสด็จสวรรคต พระเจ้ำชัยวรมันที่ 5 ซึ่งเป็นรำชโอรสจึงขึ้นครองรำชย์แทน เนื่องจำกพระเจ้ำชัยวรมันที่ 5
ยังทรงพระเยำว์อยู่ พรำหมณ์ยัชญวรำหะ จึงได้ท ำหน้ำที่เป็นทั้งผู้ส ำเร็จรำชกำรแทนพระองค์และเป็นพระ
อำจำรย์ให้กับพระเจ้ำชัยวรมันที่ 5 ไปพร้อมๆ กัน พรำหมณ์ยัชญวรำหะได้ทูลขอที่ดินแปลงหนึ่งจำกพระเจ้ำ
ชัยวรมันที่ 5 เพื่อมำสร้ำงปรำสำทเพื่อบูชำพระศิวะ และเป็นศูนย์รวมจิตใจของรำษฎรและเป็นที่น่ำสังเกตว่ำ
ปรำสำทที่พระเจ้ำแผ่นดินสร้ำง กับปรำสำทที่เสนำบดีหรือข้ำรำชกำรชั้นสูงสร้ำงจะต่ำงกันที่ฐำน ปรำสำทที่
พระเจ้ำแผ่นดินสร้ำง จะสร้ำงอยู่บนฐำนที่ท ำเป็นชั้นสูง หรือสร้ำงบนเนินเขำดังเช่น นครวัด ที่ส่วนปรำงค์
ประธำนจะต้องตั้งอยู่ฐำนชั้นสูงหรือที่พนมบำแค็ง ที่ปรำสำทสร้ำงอยู่บนเนินเขำ ส ำหรับปรำสำทบันทำยสรี
ผู้สร้ำงเป็นรำชครู จึงต้องสร้ำงปรำสำทบนเนินดินอำจท ำเป็นฐำนเตี้ยๆ ยกพื้นขึ้นเพื่อรองรับตัวปรำสำท
เท่ำนั้น
ปรำสำทบันทำยสรี เป็นเทวสถำนขนำดเล็ก แต่มีควำมงำมทำงด้ำนลวดลำยเป็นเลิศ ศิลปะมีลักษณะ
พิเศษจนต้องจัดเป็นศิลปะสมัยหนึ่งโดยเฉพำะ ศิลปะแบบบันทำยสรีถูกจัดให้อยู่ในยุครำว พ.ศ. 1510-1550
ก่อสร้ำงด้วยหินทรำยสีชมพู เนื้อละเอียด กำรสลักลวดลำยดูอ่อนช้อย ลำยคมชัด ดูมีชีวิตชีวำ
ภำพสลักพระศิวะนำฎรำช เมื่อผ่ำนโคปุระซึ่งเป็นกรอบประตูมีควำมสูงประมำณ 2.50 เมตร ทำงเข้ำ
ปูลำดด้วยหินทรำย กว้ำงประมำณ 60 เซนติเมตร ยำวประมำณ 1 เมตร ไปตลอดแนวประมำณ 40 เมตร สอง
ข้ำงทำงมีเสำนำงเรียงสูงประมำณ 1.50 เมตร ไปจนถึงโคปุระชั้นใน ที่หน้ำจั่วของโคปุระชั้นในนี้เป็นลำย
ก้ำนขดคล้ำยกับปั้นลมที่ปรำสำทเขำพระวิหำรมำก เพียงแต่ที่ปรำสำทบันทำยสรีมีขนำดเล็กกว่ำ
หน้ำบันของโคปุระชั้นใน สลักเป็นภำพพระคชลักษณมี ในภำพพระลักษณมีประทับอยู่ตรงกลำง
มีคชสำรสองเชือกชูงวงประสำนกันโดยรอบเป็นลวดลำยพฤกษำนำนำพรรณ สลักได้คมชัดและดูอ่อนช้อย
ที่ทับหลังท ำลวดลำยพวงมำลัย ลักษณะเด่นของศิลปะแบบบันทำยสรีตรงกลำงพวงมำลัยสลักให้แอ่นอ่อน
ลงมำ ไม่ท ำเป็นแนวตรงๆ ดังศิลปะยุคอื่นๆ เมื่อเข้ำสู่โคปุระชั้นในจะพบว่ำส่วนฐำนของปรำสำท
ประดิษฐำนด้วยเทวำลัยอยู่ตรงหน้ำ มีประติมำกรรมลอยตัวรูปโคนนทิ ด้ำนหลังของเทวำลัยมีปรำสำทสำม
หลังอยู่บนฐำนเดียวกัน มีหอบรรณำลัย(ห้องสมุด)อยู่ทั้งซ้ำยและขวำ
จุดเด่นของโคปุระ อยู่ที่หน้ำบัน มีภำพสลักพระศิวนำฎรำช ภำพกำรร่ำยร ำของพระศิวะนับว่ำมี
บทบำทส ำคัญในคติควำมเชื่อของผู้นับถือศำสนำฮินดู ลัทธิไศวนิกำย พระศิวะในภำพหนึ่งเศียร สิบกร พระ
เกศำทรงฏำมกุฎ ร่ำยร ำอยู่เหนือพวงพฤกษำกำรร่ำยร ำของพระศิวะเป็นที่เลื่องลือและยกย่องของเหล่ำ
