Page 7 - eMagazine

ปีที่ ๑๑ ฉบับที่ ๑๑๐ เดือน ตุลาคม ๒๕๖๒ ๗

เสริมพลังบวกใน กทม. อาหารในโรงเรียนเปลี่ยนชุมชน นโยบาย

by
สาธารณะ
ให้เป็นพื้นที่ปลอดยาเสพติด ยกระดับสู่การขับเคลื่อนเชิงนโยบาย โดย... รัฐวรรณ เฮงสีหาพันธ์

จากผลกระทบของการจัดการอาหารในโรงเรียนที่
ไม่สามารถแก้ไขปัญหาในด้านภาวะทุพโภชนาการ ความ
ปลอดภัยอาหาร ความมั่นคงของอาหาร รวมถึงพฤติกรรม
การบริโภคอาหารที่มีผลเสียต่อสุขภาพ ท�าให้เกิดปัญหา
สุขภาพหลายระบบ และมีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคไม่ติดต่อ
เรื้อรัง รวมถึงปัญหาในด้านภาวะทุพโภชนาการ เช่น เด็กมี
ความสูงต�่ากว่าเกณฑ์ น�้าหนักต�่ากว่าเกณฑ์ ขาดสารไอโอดีน
ขาดธาตุเหล็กส่งผลภาวะเชาวน์ปัญญาต�่า และส่งผลต่อการ
พัฒนาประเทศในอนาคต ขณะเดียวกันปัญหาของการมี
พื้นที่ทางการเกษตรลดลง ต้นทุนการเกษตรที่สูงขึ้นจากการ
ใช้ปุ๋ยและสารเคมี และท�าการเกษตรเชิงเดี่ยวเพิ่มมากขึ้น จากรูปธรรมการขับเคลื่อนพื้นที่จังหวัดสุรินทร์ ได้ถูก เพื่อท�าเป็น “ครัวกลาง” เป็นนวัตกรรมความร่วมมือของ
ยังส่งผลถึงความมั่นคงทางอาหาร น�าเสนอในที่ประชุม ครม. เมื่อวันที่ ๘ พฤษภาคม พ.ศ. คนทั้งชุมชน และรับซื้อผลผลิตทั้งพืช ผัก ผลไม้ เนื้อสัตว์
ดังนั้น ภาคีเครือข่าย ภาครัฐ วิชาการ และภาคประชา ๒๕๖๑ ซึ่งคณะรัฐมนตรีให้ความส�าคัญกับเรื่องดังกล่าว โดย มาปรุงอาหารโดยแม่ครัวเพียงกลุ่มเดียว และจัดท�าอาหาร
สังคม จึงได้เสนอวาระเข้าสู่ที่ประชุมสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ สั่งการให้จังหวัดสุรินทร์สนับสนุนการด�าเนินงาน “ระบบ ตามโปรแกรม Thai School Lunch เมื่อการจัดซื้อวัตถุดิบ
ปี ๒๕๕๖ เกิดเป็นนโยบายสาธารณะที่เรียกว่า มติสมัชชา การจัดการอาหารในโรงเรียน” ให้ครอบคลุมทั้งจังหวัด รวมอยู่ในจุดเดียว สามารถควบคุมวัตถุดิบให้สด สะอาด
สุขภาพแห่งชาติ ระบบการจัดการอาหารในโรงเรียน โดยได้ สุรินทร์ และให้ขยายผลไปสู่จังหวัดอื่นๆ ทั่วทั้งประเทศ ปลอดภัย ส่งผลต่อคุณภาพอาหารที่ดีขึ้นเป็นล�าดับ ทั้งยัง
เสนอต่อคณะรัฐมนตรี (ครม.) เมื่อวันที่ ๗ พฤษภาคม พ.ศ. ต่อไป ช่วยลดภาระการจัดเตรียมอาหารของครูแต่ละศูนย์ฯ ที่
๒๕๕๘ ซึ่ง ครม. ได้มอบหมายให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง จากการขับเคลื่อนระบบการจัดการอาหารในโรงเรียน ส�าคัญงบประมาณกว่า ๗๐% น�ามาหมุนเวียนอยู่ในพื้นที่
รับไปด�าเนินการต่อ ได้แก่ กระทรวงศึกษาธิการ กระทรวง ผ่านกลไกและนโยบายของจังหวัดสุรินทร์ พบว่า บทเรียน จากการจัดซื้อวัตถุดิบภายในชุมชน อีกทั้งเทศบาลต�าบล
มหาดไทย กระทรวงสาธารณสุข กระทรวงเกษตรและ การด�าเนินงานมีปัจจัยความส�าเร็จที่ส�าคัญ ได้แก่ ผู้น�า เมืองแก ยังให้ความรู้แก่ชุมชนในการผลิตพืชผักปลอดสาร
สหกรณ์ กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและ เข้มแข็ง การท�างานบนพื้นฐานข้อมูล การมีกลไกก�ากับ เคมีเพื่อป้อนเข้าสู่ครัวกลาง และการวางแผนผลผลิตใน
นวัตกรรม ส�านักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ ติดตามการท�างานในพื้นที่ให้เกิดการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง แต่ฤดูเพื่อให้สอดคล้องกับเมนูอาหารที่ถูกออกแบบไว้ก่อน
(สสส.) และภาคีเครือข่ายที่เกี่ยวข้อง ซึ่งส�านักคณะกรรมการ ได้สรุปรูปแบบออกเป็น ๓ โมเดล ได้แก่ ล่วงหน้า ๓ เดือนอีกด้วย
สุขภาพแห่งชาติ (สช.) ท�าหน้าที่เป็นองค์กรที่หนุนเสริมให้ ๑. การจัดการอาหารโดยโรงเรียนเป็นแกนหลักและ ๓. การจัดการอาหารแบบประสานพลังความร่วมมือ
ภาคีเครือข่ายร่วมกันขับเคลื่อนเรื่องดังกล่าวอย่างต่อเนื่อง การใช้โปรแกรม Thai School Lunch ของ โรงเรียน ของชุมชน โดยองค์การบริหารส่วนต�าบลเมืองลีง อ�าเภอ
นับตั้งแต่ ปี พ.ศ.๒๕๕๘ ปัจจุบันมีการพัฒนาระบบ บ้านโคกจ�าเริญ ต�าบลตานี จังหวัดสุรินทร์ เริ่มจาก จอมพระ จังหวัดสุรินทร์ มีการจัดตั้งกลไกด�าเนินงานของ
การจัดการอาหารในโรงเรียน โดยร่วมกับหน่วยงานภาคี ผู้บริหารโรงเรียนสร้างการมีส่วนร่วมกับคณะครู นักเรียน องค์การบริหารส่วนต�าบลเมืองลีง โดยสนับสนุนเชิงนโยบาย
เครือข่ายพัฒนาข้อเสนอเชิงนโยบายให้มีการปรับปรุง และผู้ปกครอง ช่วยกันจัดหาและผลิตวัตถุดิบ พืช ผัก ผลไม้ และมีแผนงานที่ชัดเจนด้านการเกษตรและอาหารปลอดภัย
การบริหารจัดการกองทุนเพื่อโครงการอาหารกลางวัน จากชุมชน และโรงเรียนปลูกเอง น�ามาท�าอาหารให้เด็กๆ มีการหนุนเสริมผลักดันให้โรงเรียนและชุมชนด�าเนินการ
ในโรงเรียนประถมศึกษา ให้มีการด�าเนินงานอย่างมี ได้รับประทานอย่างถูกต้องตามโปรแกรม และโรงเรียน ส�ารวจข้อมูลการผลิต การสนับสนุนกลุ่มอาชีพทางการ
ประสิทธิภาพ มีการบูรณาการการด�าเนินงานในทุกภาคส่วน บ้านโคกจ�าเริญได้ส่งผ่านความรู้เรื่องการจัดการอาหารให้ เกษตร การเลี้ยงไก่ไข่ในครัวเรือน การผลิตวัตถุดิบอาหาร
โดยมีพื้นที่ปฏิบัติการในจังหวัดสุรินทร์ พ่อ แม่ ผู้ปกครอง น�าไปใช้ที่บ้าน เช่น การให้ความส�าคัญ ปลอดภัยในพื้นที่ต�าบลเมืองลีง แม้ว่าจะมีปริมาณไม่
กับอาหารมื้อเช้า การรับประทานผัก ผลไม้เป็นประจ�า เพียงพอต่อการบริโภคหรือน�าไปใช้เป็นวัตถุดิบในโครงการ
ส่งผลต่อการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการบริโภคของเด็ก อาหารกลางวัน ท�าให้ต้องซื้อวัตถุดิบส่วนใหญ่จากตลาดสด
นักเรียนไปในทางที่ดีขึ้น ถือเป็นต้นแบบระบบการจัดการ อย่างไรก็ดี อบต.เมืองลีง ได้รับการสนับสนุนจากหน่วยงาน
อาหารในโรงเรียนที่มีประสิทธิภาพมากที่สุดแห่งหนึ่งของ ภายนอก เช่น มูลนิธิอาสาเพื่อนพึ่ง (ภาฯ) ยามยาก
ประเทศ สภากาชาดไทย ท�าให้มีวัตถุดิบอาหารปลอดภัยให้โรงเรียน
๒. การจัดการอาหารแบบครัวกลาง ของเทศบาล ได้เพียงพอและต่อเนื่อง นอกจากนี้ อบต.เมืองลีงมีแนวคิด
ต�าบลเมืองแก อ.ท่าตูม จ.สุรินทร์ เทศบาลได้ดูแลศูนย์ ที่จะขยายผลการจัดการอาหารในโรงเรียนไปยังโรงเรียน
พัฒนาเด็กเล็กถึง ๕ แห่ง โดยน�างบอาหารกลางวันของศูนย์ ประถมศึกษาในพื้นที่ต�าบลเมืองลีงให้ครอบคลุมมากขึ้น
พัฒนาเด็กเล็กมารวมไว้จุดเดียว ไม่กระจายให้แต่ละศูนย์ จากการขับเคลื่อนในระดับนโยบายและระดับพื้นที่
สช.ร่วมกับหน่วยงานภาคีเครือข่ายได้ร่วมกันจัดประชุมเชิง
ปฏิบัติการขยายผลการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะแบบมี
ส่วนร่วมว่าด้วยเรื่องระบบการจัดการอาหารในโรงเรียนและ
ชุมชน เมื่อวันที่ ๒๖ - ๒๗ กันยายน ๒๕๖๒ เพื่อเชื่อมโยง
ระบบ กลไก กระบวนการ รวมถึงบทบาทและความรับผิดชอบ
ของหน่วยงานองค์กรภาคีเครือข่ายที่เกี่ยวข้อง และได้
ข้อเสนอเชิงนโยบายและเชิงปฏิบัติการในการขยายผลระบบ
การจัดการอาหารในโรงเรียนและชุมชนแบบมีส่วนร่วม เพื่อ
เสนอต่อหน่วยงานองค์กรภาคีเครือข่ายที่เกี่ยวข้องต่อไป