Page 6 - XALÇA MEMUL._maket az-en

XALÇA MƏMULATLARI külah, təsək, habelə corab, tumanbağı, at
6 bilərdi.
CARPET PRODUCTS
kulah (headdress), jorab (socks), tumanbaghi
çulu, xurcun, heybə və s. kimi cehiz təda-
(a cord for fastening trousers at the waist),
rük edib hazırlayırdılar. Bu məmulatların
chul, khurjun, heyba, and other items for her
groom, as well as for members of his family.
kompozisiya və koloriti dəstə daxil olan bü-
tün predmetlərdə təkrar olunurdu. Adətən,
The compositions and colours of the items
onlar satış üçün nəzərdə tutulmur, hədiy-
were not woven for sale, they could be gifted
yə olaraq və ya başqa bir şeylə dəyişdirilə were the same. Although carpet products
or exchanged for something else.
Müxtəlif bölgələrin xalça məmulatları
Carpet products of different regions had
özünəməxsus kompozisiya və rəng çalarla- special features of composition, colouring, and
rına, toxuma texnikasına malik olub, yerli
weaving techniques defined by the local tradi-
ənənələrlə müəyyən olunurdu.
tions.
Thus, the archive documents of 1840s
Belə ki, XIX əsrin 40-cı illərinə aid arxiv
sənədlərindən məlum olur ki, Yelizavetpol
qəzasının demək olar ki, bütün kəndlərin- show that almost in all villages of Elizavetpol
county the women wove shawl cloth, as well as
də qadınlar qoyun yunundan şal, mahud the carpets, palases, chuvals, mafrashes, etc. 1
ilə yanaşı, xalça, palaz, çuval, məfrəş və s. According to the press of 1880s, Gazakh
toxuyurdular . county of Azerbaijan was one of the leading
1
XIX əsrin 80-ci illərinə aid dövri mət- centers of sheep breeding at the time, produc-
buatdan bəlli olur ki, o zaman Azərbayca- ing up to 2000 carpets, as many palases, and
nın qabaqcıl qoyunçuluq mərkəzlərindən about 100 chuls every year. 2
biri olmaq etibarilə Qazax qəzasında hər il The document of 1900 mentions that the
2000-dək xalça, bir o qədər də palaz, 100-ə production of the carpets and palases in Zagata-
qədər çul toxunurdu . la county was limited, while the production of
2
1900-cü ilə aid bir sənəddə bildirilirdi khurjuns, chuvals, and chuls was widespread. 3
ki, Zaqatala dairəsində xalça-palaz istehsalı The specific weaving techniques were more
nisbətən məhdud səciyyə daşımış, bunun noticeable in the household items such as ma-
müqabilində xurcun, çuval, çul toxuculuğu frash, chuval, khurjun, heyba. However, in general
3
daha geniş yayılmışdı . the carpet products were woven using the
Məişət müxəlləfatının (məfrəş, çuval, flat-woven technique. Along with that, they
xurcun, heybə) hazırlanmasında spe- used several carpet weaving techniques in one
sifik toxuma texnikası daha çox nəzərə product, in some cases, pile-woven technique
çarpırdı. Ümumilikdə isə xalça məmu- was applied as well. This complex weaving
latları əsasən xovsuz xalça texnologiyası technique was used to produce gayig-mafrash,
ilə toxunurdu. Bununla yanaşı, bir neçə and darma-chuval that were in fashion at the time
xalça texnologiyalarının bir məmulatda in the Western part of Azerbaijan as well as in
işlədilməsi, bəzi hallarda isə xovlu xalça Borchali, Garayazi, and Goycha regions which
texnologiyasından da istifadə olunurdu. weaving technique is very similar to Gazakh
Azərbaycanın qərb bölgəsində, o cümlə- carpet weaving center.
dən, toxuma texnikası baxımından Qa- A fascinating part of the Azerbaijan Nation-
zax xalçaçılıq mərkəzinə çox yaxın olan al Carpet Museum’s (ANCM) collection con-
Borçalı, Qarayazı və Göyçə mahallarında tains traditional carpet products, belonging
geniş dəbdə olan “qayıq məfrəş”, “dərmə to the 19 and 20 centuries. For thousands
th
th
çuval” bu sayaq mürəkkəb toxuma texni- of years, these utensils acted as aesthetically
kası ilə hazırlanırdı.
1 A.H.Mustafayev. Azərbaycanın maddi mədəniyyət tarixi (etnoqrafik materiallar əsasında tipoloji tədqiqat). Bakı: “Bakı
Universiteti” nəşriyyatı, 2009. Səh. 180
2 A.H.Mustafayev. Azərbaycanın maddi mədəniyyət tarixi (etnoqrafik materiallar əsasında tipoloji tədqiqat). Bakı: “Bakı
Universiteti” nəşriyyatı, 2009. Səh. 179
3 A.H.Mustafayev. Azərbaycanın maddi mədəniyyət tarixi (etnoqrafik materiallar əsasında tipoloji tədqiqat). Bakı: “Bakı
Universiteti” nəşriyyatı, 2009. Səh. 198