Page 8 - XALÇA MEMUL._maket az-en

XALÇA MƏMULATLARI

8
CARPET PRODUCTS

Müasir dilimizdə çulğamaq (bürümək, örtmək, The word chul derives from the root of the modern
əhatə etmək) feilinin kökündəki çul sözünün mənasına Azerbaijani verb chulghamag which means to cover,
nəzər saldıqda aydın olur ki, bu əşya digər bir əşyanı to shelter, to wrap. Chul is a decorative cover that was
bürümək, örtmək rolunu oynayır. Çul müxtəlif minik used to protect and decorate the backs of different
və ya yük daşıyan ev heyvanlarının (at, dəvə, eşşək, beasts of burden (horses, camels, donkeys and oxen).
öküz və s.) belini örtmək, bəzən də bəzək üçün toxunan It is mainly made with pile- and flat-woven techniques
bədii örtükdür. Azərbaycanda çul əsasən xovlu və xov­ and sometimes with embroidery techniques, such as
suz xalça texnikası, bəzən də tikmə (güləbətin, təkəl­ gulabatin (gold embroidery), takalduz (chain stich
duz, cülmə) üsulu ilə istehsal olunur. embroidery), and julma (“bird’s eye”).
Ayrı­ayrı heyvanların çulu ölçülərinə görə fərqlənir. The size of a chul depended on animals’ sizes. The
Çullar bədii­konstruktiv quruluşuna görə üç for­ chul’s constructive structure took one of three forms:
mada toxunur: xalça formasında toxunan bütöv çul, the whole chul woven in the form of a carpet, a chul
iki qollu çul (heyvanın sinə hissəsini də əhatə edir) və with two sleeves that covered the animal’s chest, and
boyunluqlu çul (heyvanın boyun hissəsini də örtür). a chul that covered the animal’s neck. Chuls of all
types are displayed in ANCM collection.
Horse breeding played a major role in the
development of cattle breeding. Horses were
irreplaceable helpers in people’s lives. From the Late
Bronze Age, they were widely used as a vehicle. A clay
figure of a horse with an image of a floral-patterned
nd
chul (2 millennium BCE), found in Maku in South
Azerbaijan, and a gold bowl with a lion with a chul
(1 millennium BCE), discovered in Hasanli Hill
st
next to Lake Urmia, as well as images of horses on
the Tebriz middle-aged miniatures prove the chul’s
ancient roots.

Qarabağ atı. XIX əsrin sonu
th
Karabakh horse. Late 19 century