Page 9 - XALÇA MEMUL._maket az-en

XALÇA MƏMULATLARI

9
CARPET PRODUCTS

Çul

CHUL

Maldarlığın inkişafında atçılığın böyük rolu olmuş­
dur. Belə ki, at insanların əvəzsiz köməkçisi idi. Son Tunc
dövründən başlayaraq atdan minik və qoşqu vasitəsi kimi In order to beautify camels and horses for
geniş istifadə edilmişdir. Cənubi Azərbaycanın Maku ceremonies and folk festivals, they were covered with
şəhərindən tapılmış gildən düzədilmiş at fiqurunun chul. In winter chul protected animals against cold.
(e.ə. II minillik) üzərində gül­çiçək təsvirləri ilə bəzədilmiş During the Middle Ages, a chul was made of colourful
çul rəsmi, Urmiya gölü yaxınlığındakı Həsənli təpəsindən wool and silk, sometimes – gold and silver threads,
aşkar edilmiş qızıl camın (e.ə. I minillik) səthində üstünə and precious stones for the horses of rulers and court
çul salınmış aslan təsvirinin olması bu əşyanın qədimliyini noblemen.
sübut edir. Bununla yanaşı, orta əsr Təbriz miniatür sənəti The museum’s collection includes 140 exquisite
nümunələrində də çul təsvirlərinə rast gəlinir. specimens of chuls from different regions of our
Mərasimlərdə, el bayramlarında at və dəvələrin country, such as Guba, Shirvan, Baku, Gazakh,
əzəmətli, yaraşıqlı görsənməsi üçün üstlərinə çul salınır­ and Karabakh. The majority of its ornaments
dı. Qışda isə çul heyvanları soyuqdan qoruyurdu. Belə characterize each particular carpet weaving region.
ki, hava sərinləşəndə çul atın belinə salınır, isti olanda isə Most of the items of the collection are made of wool
götürülürdü. Orta əsrlərdə hökmdar və saray əyanlarının or cotton, using pile technique as well as different
atları üçün xüsusi sifarişlə toxunan çullar yun, rəngbərəng types of flat-woven techniques such as interweaving,
ipək, bəzən də qızıl­gümüş saplardan hazırlanıb, hətta wrapping, gayig, and even makhfur (combination of
onların bədii tərtibatında daş­qaşdan da istifadə edilirdi. flat- and pile-woven techniques). The most ancient
Kolleksiyada ölkəmizin müxtəlif guşələrində sample of chul in the museum collection dates back to
(Quba, Şirvan, Bakı, Qazax, Qarabağ) toxunmuş the late 18 century and is in a fragmentary state. The
th
bir­birindən gözəl 140 ədəd çul qorunub saxlanılır. first chul in the collection, woven in Lanbaran village
th
Onların əksər bəzək ünsürləri hər bir xalçaçılıq bölgə­ of Karabakh in the 19 century, was purchased by
sinə xarakterik olan ornamentlərdən ibarətdir. the museum in 1967.
Kolleksiyada təqdim olunan çullar bütöv, iki və
üç qolludur. Onlar əsasən yun və pambıqdan, xovlu,
keçirtmə, dolama və qayıq kimi xovsuz, hətta məxfur
texnikasında hazırlanıb. Ən qədim nüsxə XVIII əsrin
sonuna aiddir və fraqment halındadır. 1967­ci ildə
əldə edilən kolleksiyanın ilk çulu XIX əsrdə Lənbəran
kəndində (Qarabağ) toxunulub.