Page 83 - ЖАРАТЫЛЫСТАНУ-6

тикалық шөл зонасы, Солтүстік Мұзды мұхиттың аралдарын және
материктің қиыр солтүстік жағалауын қамтиды; субарктикалық
белдеуде – тундра және орманды тундра табиғат зонала ры;
қоңыржай белдеуде – тайга, аралас және жалпақ жапырақты ор-
ман, орманды дала, дала, шөлейт зоналары кездеседі; Жерорта
теңізі жағалауында – субтропиктік ормандар мен бұталар зонасы;
Арабия түбегінде, Иран таулы қыратында, Орталық Азияда және
Үнді-Ганг ойпатының батысында – қоңыржай, субтропиктік және
тропиктік белдеулердің шөл зоналары; Үндістан және Үндіқытай
түбектерінің орталық аумақтарында саванналар; Азияның батыс
жағалауларында ауыспалы ылғалды орман; Малакка түбегін де,
Шри-Ланка аралында және Зонд архипелагында – ылғал ды
экваторлық орман зонасы кездеседі.
Оңтүстік Америка батыс жартышарда және басым бөлігі
экватордың оңтүстігінде орналасқан. Ауданы – 18 млн км .
2
Материктің жағалау сызығы көп тілімделмеген: Солтүстіг ін де
Кариб теңізі, батысында – Тынық мұхиты, шығысында Ат- лант
мұхитымен шектеседі. Солтүстігінде Маракайбо, оңтүстік-
шығысында Ла-Плата шығанақтарын атап өтуге болады. Жақын
орналасқан аралдары: Отты Жер, Фолькленд (Мальвин), Галап а-
гос, Тринидад, Кіші Антиль және т.б.
Шеткі нүктелері: солтүстігінде Гальинас (12°25 с.е., 71°35
б.б.); оңтүстігінде Фроуорд мүйісі (53°54 о.е., 71°18 б.б.); шығы-
сында Кабу-Бранку мүйісі (70°9 о.е., 34°46 б.б.); батыс ын да
Париньяс (4°45 о.е., 81°20 б.б.)
Геологиялық құрылысы мен жер бедері. Негізгі бөлігі Оңтүстік-
Америка литосфералық тақтасында орналасқан. Шығысын дағы
Гвиана және Бразилия таулы қыраттары, платформаның әртүрлі
геологиялық кезеңдерде көтерілу нәтижесінде пайда болған. Ла-
Плата, Амазонка және Ориноко ойпаттары керісінше майысу дың
нәтижесінде пайда болған. Батыс бөлігі Тынықмұхи тты
литосфералық тақтасымен соқтығысу зонасында жатқандықтан
биік таулы болып келеді. Бұл бөлігінде сейсмикалық деңгей і
жоғары Анд таулы жүйесі орналасқан.
Мұхит деңгейінен орташа биіктігі 580 м, максимальды биік жері
6960 м (Аконкагуа тауы), төмен жатқан жері Вальдес түбегі – 35 м.