Page 174 - Ebook_Toponim Jogja-
P. 174

156         Toponim Kota Yogyakarta












                             ing nalika punika Ingkang Sinuhun Kangjêng Sultan Agung karsa amerang-merang siti dhusun
                             jawi rangkah ing kitha Mantawis. Ingkang botên kalêbêt siti tanah môncanagari, kados ing
                             ngandhap punika pratelanipun: (1) Tanah ing Pagêlèn, kaperang dados kalih duman. Ingkang
                             saduman kawastanan siti sèwu, ingkang saduman kawastanan siti numbakanyar (2) Tanah ing
                             Kêdhu, kaperang dados kalih duman. Ingkang saduman kawastanan siti bumi, ingkang saduman
                             kawastanan siti bumija (3) Tanah ing Pajang kaperang dados kalih duman. Ingkang saduman
                             kawastanan siti panumping, ingkang saduman kawastanan siti panêkar (4) Tanah antawising
                             Dêmak akalihan Pajang, kawastanan  siti agêng, sadaya punika dados gêgadhuhanipun
                             lalênggahing para abdi dalêm Bupati jawi sapanêkaripun.


                             Terjemahan  bebasnya: Kerajaan Mataram  Islam. Periode Sultan  Agung Prabu
                             Anyakrakusuma, kurang lebih 2 tahun selama bertahta pada tahun Jawa 1555. Kala itu
                             Sultan Agung berkehendak membagi tanah desa di luar batas kota Mataram. Yang tak
                             termasuk kawasan luar daerah, yaitu (1) Tanah Pagelen, dibagi jadi 2 bagian. Bagian
                             pertama disebut siti sewu, yang kedua dinamai siti numbakanyar (2) Tanah Kedu, dibagi
                             jadi 2 bagian. Pertama disebut siti bumi, sedangkan kedua adalah siti bumija (3) Tanah
                             Pajang diiris jadi 2 bagian. Pertama istilahnya siti panumping, dan yang kedua ialah siti
                             panekar (4) Tanah di antara Demak dan Pajang dinamai siti ageng. Semua itu dimiliki dan
                             ditempati para abdi dalem Bupati Jawi bersama bawahannya.

                             Dari cukilan fakta historis lima abad tersebut, menunjukan Bumijo di tlatah Yogyakarta
                             merupakan warisan sejak Sultan Agung mendirikan dinasti Mataram Islam. Petinggi
                             istana Kasultanan menyadari pentingnya Bumijo untuk kontrol wilayah, maklum jika
                             kemudian hari dipakai sebagai nama sebuah daerah.
   169   170   171   172   173   174   175   176   177   178   179