Page 45 - คู่มือตุลาการ เล่มที่ 1 วิ.แพ่ง มีสารบัญ ebook

คู่มือปฏิบัติราชการของตุลาการ ส่วนวิธีพิจารณาความแพ่ง ๑๗

บทที่ ๔

ค่าธรรมเนียมศาล

๑. ค่าขึ้นศาล

๑.๑ คดีมีทุนทรัพย์และคดีไม่มีทุนทรัพย์

คดีมีทุนทรัพย์ หมายความถึง คดีที่ค าขอให้ปลดเปลื้องทุกข์นั้นอาจค านวณเป็นราคา

เงินได้ตามมาตรา ๑๕๐ วรรคหนึ่ง จากแนวค าพิพากษาศาลฎีกา ได้แก่ คดีที่โจทก์เรียกร้อง
หรือขอเอาสิ่งใดที่อาจค านวณเป็นราคาเงินได้ ซึ่งยังมิได้เป็นของตนจากผู้อื่น

คดีไม่มีทุนทรัพย์ หมายความถึง คดีที่ค าขอให้ปลดเปลื้องทุกข์นั้นไม่อาจค านวณ

เป็นราคาเงินได้ ได้แก่ คดีที่โจทก์ขอให้บังคับจ าเลยให้กระท าการ หรือละเว้นกระท าการอย่างใด

อย่างหนึ่งเพื่อประโยชน์ของโจทก์ โดยโจทก์ไม่ได้กล่าวอ้างหรือเรียกร้องเป็นจ านวนเงิน

หรือทรัพย์สินอย่างใดอย่างหนึ่ง รวมถึงคดีที่โจทก์เรียกร้องหรือขอในสิ่งซึ่งเป็นของตนอยู่แล้ว

หรือเพียงขอให้ศาลแสดงสิทธิอย่างใดอย่างหนึ่ง ซึ่งโดยผลของค าพิพากษาหรือค าสั่งนั้นเอง

ไม่ท าให้โจทก์ได้ทรัพย์สิ่งใดเพิ่มขึ้นมาหรือขอในสิ่งที่ไม่อาจค านวณเป็นราคาเงินได้

๑.๑.๑ ตัวอย่างคดีมีทุนทรัพย์

โจทก์ฟ้องว่า ตนมีสิทธิได้รับมรดกของผู้ตาย มีที่ดินมีโฉนด ๒ แปลง

แต่จ าเลยอ้างว่าผู้ตายท าพินัยกรรมยกให้จ าเลย โจทก์จึงฟ้องขอให้ศาลแสดงว่าพินัยกรรม

ที่จ าเลยอ้างนั้นเป็นโมฆะ เป็นคดีมีทุนทรัพย์ (ฎีกาที่ ๑๑๗๖/๒๕๐๕ ประชุมใหญ่)

เมื่ออธิบดีกรมที่ดินได้มีค าสั่งให้เพิกถอนโฉนดที่ดินของโจทก์ โดยอ้างว่า

ที่ดินดังกล่าวอยู่ในเขตที่ดินสงวนหวงห้าม ย่อมมีผลให้โจทก์ไม่มีกรรมสิทธิ์ในที่ดินดังกล่าว

โจทก์ฟ้องขอให้เพิกถอนค าสั่งและให้เจ้าพนักงานที่ดินออกโฉนดที่ดินให้แก่โจทก์ใหม่ ย่อมมีผล

ท าให้โจทก์ได้กรรมสิทธิ์ในที่ดินกลับคืนมา เป็นคดีมีทุนทรัพย์ (ฎีกาที่ ๑๕๑๗/๒๕๓๐)

การเพิกถอนนิติกรรมที่โจทก์มีค าขอให้บังคับเอาทรัพย์สินที่เพิกถอนมาเป็น

ของโจทก์ ถือว่าเป็นคดีมีทุนทรัพย์ เช่น โจทก์ทั้งแปดฟ้องขอให้เพิกถอนนิติกรรมซื้อขายที่ดิน

พิพาทระหว่างจ าเลยที่ ๑ และที่ ๒ และระหว่างจ าเลยที่ ๒ และที่ ๓ เป็นการฟ้องเรียกร้องให้ได้

ที่ดินพิพาทกลับคืนมาเป็นทรัพย์มรดกเพื่อประโยชน์แก่โจทก์ทั้งแปดผู้เป็นทายาทของเจ้ามรดก

เป็นคดีมีทุนทรัพย์ตามจ านวนราคาของที่ดินพิพาท (ฎีกาที่ ๘๑/๒๕๓๖)