Page 13 - นครรังสิตของเรา

1. ประวัติควำมเป็นมำนครรังสิต แบ่งเป็นยุคสมัยของกำรพัฒนำรังสิตเป็น 4 ยุค ดังนี้ การตั้งถิ่นฐานของผู้คนเมืองสามโคกสามารถนับย้อนได้ไกลอย่างน้อยถึงสมัย
1. ยุคก่อนบุกเบิก (ก่อน พ.ศ.2430) อยุธยาตอนต้น กล่าวคือ สถานที่ซึ่งถูกเรียกขานว่า “สำมโคก” ในปัจจุบัน เมื่ออดีต
ทุ่งหลวงรังสิต ก�าเนิดและพัฒนามาจากทุ่งหลวง ซึ่งเป็นทุ่งกว้างใหญ่ไพศาล “ทุ่งพญำเมือง” ซึ่งมีมาก่อนการสถาปนากรุงศรีอยุธยาหรืออย่างน้อย เคยมีชื่อเรียกว่า “ทุ่งพญำเมือง”

เป็นที่ราบลุ่มต�่ามากมีปัญหาการระบายน�้าที่ไม่สะดวกท�าให้ไม่เหมาะสมที่จะตั้งถิ่นฐาน
ท�ามาหากิน สภาพเป็นป่าละเมาะ ป่าโปร่ง ทุ่งหญ้าและป่าปรือ (ต้นกกชนิดหนึ่ง ร่วมสมัยกับสมัยอยุธยาตอนต้นและภายหลังการล้มสลายของทุ่งพญาเมือง จึงมีคน ชื่อ สามโคก นั้น จากหลักฐานทางโบราณคดีสันนิษฐานว่าเป็นบ้านเมือง

ใบยาวคล้ายว่านน�้า ขึ้นในน�้า ใช้มุงหลังคาและสานเสื่อ) มีผักหญ้าขึ้นรกชัฏ ประกอบ มอญเข้ามาและได้ตั้งชุมชนบ้านเรือนขึ้น ณ บริเวณฝั่งทิศตะวันตกของแม่น�้าเจ้าพระยา มาก่อนสถาปนาอาณาจักรศรีอยุธยา ทว่าหลักฐานเอกสารที่เป็นลายลักษณ์อักษรเท่า
ไปด้วยหนองน�้า ล�าบึง กุ้งปลา สัตว์อุดมสมบูรณ์และถูกทิ้งร้างว่างเปล่า ทุ่งนี้เรียกกัน ที่ต�าบลสามโคก ดังปรากฏหลักฐานในหนังสือก�าสรวลศรีปราชญ์ วรรณกรรมในสมัย ที่พบในปัจจุบันระบุได้เพียงว่ามีการเรียกขานชื่อเมือง “สามโคก” ขึ้นแล้วในรัชกาล
พระเจ้าปราสาททอง เมื่อ พ.ศ. 2173 ว่าด้วยการใช้ตราราชการ พ.ศ. 2175 ระบุ
อยุธยาตอนต้น บรรยายถึงการเดินทางผ่านเมืองเก่าริมฝั่งแม่น�้าเจ้าพระยาที่มีชื่อว่า
มาแต่โบราณว่า “ทุ่งหลวง” และได้พัฒนามาประมาณ 100 ปีมานี้เอง ที่มีพัฒนาการ “พญาเมือง” ความว่า ว่า “สามโคก” เป็นหัวเมืองหนึ่งที่ขึ้นตรงต่อกรมพระกลาโหม (วีรวัฒน์ วงศ์ศุปไทย,
ที่เด่นชัดนับตั้งแต่แรกคือเริ่มต้นจากการลงทุนของเอกชนเพื่อพัฒนาการขุดคลองโดย
“บริษัทขุดคลองแลคูนาสยามจ�ากัด” เกิดขึ้นในช่วงกลางรัชสมัยของพระบาทสมเด็จ “จากมาเรือร้อนท่ง พญาเมือง 2558: 14-16)

พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ถือว่าเป็นช่วงที่มีการขยายตัวของพื้นที่ และ เมืองเปล่าปลิวใจหาย น่าน้อง นับตั้งแต่มอญอพยพครั้งแรกสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราชแห่ง
น�าไปสู่การพัฒนาที่ดินในการปลูกข้าวและพัฒนาเศรษฐกิจอุตสาหกรรมควบคู่กับ จากมาเยี่ยมมาเปลือง อกเปล่า กรุงศรีอยุธยา มีหมู่บ้านชุมชนของชาวไทยตั้งเรียงรายอยู่สองฝากฝั่งแม่น�้าเจ้าพระยา
ร�่าหา รนหา”
อกเปล่าวายฟ้าร้อง
เป็นหมู่เป็นเหล่า มีทั้งบ้านและวัด ต่อมาเมื่อปี พ.ศ. 2202 มังนันทมิตรได้กวาดต้อน
การพัฒนาเมืองรองรับการขยายตัวของกรุงเทพมหานคร บริเวณที่ตั้งของทุ่งพญาเมือง คือ บริเวณวัดนางหยาด(ร้าง) วัดพญาเมือง (ร้าง) ครอบครัวมอญเมืองเมาะตะมะ อพยพหนีภัยจากศึกพม่า เข้ามาพึ่งพระบรมโพธิสมภาร ภาพที่ 2 สมเด็จพระนารายณ์มหาราช
ทุ่งหลวงเป็นส่วนหนึ่งของจังหวัดปทุมธานี ซึ่งเป็นพื้นที่อุดมสมบูรณ์ ด้วย ที่มา : https://www.google.co.th/
ศิลปวัฒนธรรมและผู้คนที่มีชาติพันธุ์ที่หลากหลายมาตั้งถิ่นฐานบ้านเรือนดังปรากฏ และวัดป่างิ้ว (วีรวัฒน์ วงศ์ศุปไทย, 2558: 14) สมเด็จพระนารายณ์มหาราช ซึ่งสมเด็จทรงโปรดเกล้าให้ครอบครัวมอญเหล่านั้นตั้ง ทุ่งหลวง อันหมายถึงท้องทุ่งอันกว้างใหญ่บนฝั่งตะวันออกของแม่น�้า

คนไทย คนมอญ คนจีน คนมุสลิม(แขก) คนญวน และคนคริสเตียน และเป็น บ้านเรือนอยู่สามโคก (วีรวัฒน์ วงศ์ศุปไทย, 2558: 13) จากหลักฐานทางประวัติศาสตร์ เจ้าพระยาบริเวณทางตอนใต้ของอยุธยาลงมาจนจรดกรุงเทพฯ มีแม่น�้าเจ้าพระยา
จังหวัดในเขตปริมณฑลที่มีประวัติศาสตร์ความเป็นมาเชื่อมโยงสัมพันธ์กัน เริ่มตั้งแต่ ถือได้ว่าคนมอญได้มาตั้งถิ่นฐานในบริเวณสามโคก ตั้งแต่สมัยพระนารายณ์มหาราช และแม่น�้าบางปะกง (หรือแม่น�้านครนายก) เป็นแนวกระหนาบทางซ้ายและขวา และ
ซึ่งเป็นพื้นที่เดิมของทุ่งพญาเมืองบริเวณริมฝั่งแม่น�้าเจ้าพระยา โดยมีชุมชนชาวไทย
ทุ่งพญำเมือง ทุ่งหลวง ทุ่งหลวงรังสิต บึงทะเลสำบ ประชาธิปัตย์ เทศบาลเมืองรังสิต ตั้งถิ่นฐานอยู่ก่อนแล้ว มีคลองแสนแสบวางกระหนาบเป็นแนวเขตแดนทางตอนใต้ (พิบูลย์ หัตถกิจโกศล,

และเทศบำลนครรังสิต หรือ นครรังสิต 2558: 1)
ในสมัยอยุธยาจากแผนที่โบราณของต่างชาติ แผนที่แม่น�้าเจ้าพระยา
De Groote Siamse Rievier Me-nam ofte Moeder Der Wateren (74 x 29 ซม.)

ภาพที่ 1 บ้านสามโคก หมู่บ้านเครื่องปั้นดินเผา เขียนโดยฟร็องซัวส์ วาเลนไทม์ (Francois Valentijn) พิมพ์ที่กรุงอัมสเตอร์ดัม
จากแผนที่ De Groote Siamese Rievier Me-nam (74 x 29 ซม.) ปี ค.ศ. 1726 (พ.ศ. 2268) สมัยพระเจ้าอยู่หัวท้ายสระ (2251-2275) แห่งกรุงศรีอยุธยา
โดยฟร็องซัวส์ วาเลนไทม์ (Francois Valentijn) ปี พ.ศ. 2193 ในสมัยอยุธยา เขียนแสดงเส้นทางน�้าเจ้าพระยา ล�าคลอง บ้านเรือน วัดวาอาราม ตลอดเส้นทางถึง
ที่มา: ธวัชชัย ตั้งวานิช, 2549. กรุงศรีอยุธยาปรากฏภาพบริเวณ “ทุ่งหลวง” มีล�าคลองต้นน�้าจากภูเขาทางทิศตะวันออก

10 นครรังสิตของเรา นครรังสิตของเรา 11