Page 15 - นครรังสิตของเรา

ไหลคดเคี้ยวผ่านทุ่งหลวงลงสู่แม่น�้าเจ้าพระยาใต้เกาะใหญ่ ราชคราม (Radjal Kram) “ทุ่งหลวง” เป็นเขตที่ขึ้นอยู่กับกรุงเทพมหานคร สภาพเดิมเป็นป่าละเมาะ
ล�าคลองนี้ในอดีตจึงมีความส�าคัญต่อทุ่งหลวงเป็นอันมาก ปัจจุบันมีชื่อเรียกว่า พงหญ้า พงแขมรกร้างยังไม่มีแม่น�้าและล�าคลอง มีเพียงหนองบึง ชะรอยพื้นที่นี้อาจ

“คลองเชียงราก” เป็นล�าคลองที่ช้างลากซุงจากป่าไม้บนภูเขาสู่ล�าคลองจัดแพล่อง จะเปลี่ยนสภาพจากป่าบึงน�้าท่วมมาก่อนเพราะจากเอกสารหลักฐานทางธรณีวิทยาพบ
มาออกแม่น�้าเจ้าพระยา จากการส�ารวจชุมชนเดิมของบ้านบางในคลองเชียงรากเรียก ว่าในสมัยโบราณพื้นที่อ่าวไทยอยู่ลึกขึ้นไปจนถึงจังหวัดอุตรดิตถ์ในปัจจุบัน ทุ่งรังสิต
ว่า “บ้านปากอาด” และมีวัดร้างริมคลองสมัยอยุธยา อยู่ท่ามกลางดงไม้มีชื่อเรียกว่า สมัยนั้นยังเป็นทะเล อยู่เมื่อลึกตื้นเขินขึ้นมาจากดินตะกอนที่ถูกพัดมาตามแม่น�้าและ

“วัดบางอ้าย” ล�าน�้าเจ้าพระยาเดิมก่อนมีการขุดคลองลัดเตร็ดใหญ่ (Ban tret yai) เกิดสันดอนขึ้นที่ปากอ่าวท�าให้ผืนดินภายในตื้นเขิน เมื่อมีน�้าฝนตกลงมาขังเป็นแอ่ง
ที่สามโคกในสมัยพระเจ้าอยู่หัวทรงธรรมแห่งกรุงศรีอยุธยาก็มีส่วนอ้อมคดโค้งเข้าสู่ นานเข้าท�าให้น�้าจืด ผืนดินตื้นเขินขึ้นเรื่อยๆ แต่สูงกว่าระดับน�้าทะเลไม่มากนัก

ทุ่งหลวง ทางด้านทิศตะวันออก ทุ่งหลวงจึงมีพื้นที่เป็นที่ราบต�่าสลับกับทุ่งหญ้าและ เกิดเป็นที่ราบลุ่มต�่ามีน�้าขังเป็นหย่อมๆ และน�้าท่วมเมื่อหลากมาจากด้านทิศเหนือ
หนองบึงในส่วนแนวล�าคลองและชายฝั่งแม่น�้าเจ้าพระยาทางด้านตะวันออกจะ ช่วงปลายฤดูฝนมีพันธุ์พืชรุกล�้าเจริญเติบโตทดแทนกันตามล�าดับจนเป็นป่าบึงน�้าท่วม
หนาแน่นไปด้วยป่าละเมาะและป่าไผ่ (วีรวัฒน์ วงศ์ศุปไทย, 2556: 87) ในที่สุด จากความรกเรื้อของพื้นดินที่ร้างผู้คนมาตั้งหลักปักฐาน ทุ่งหลวงในสมัยก่อน ภาพที่ 4 สมัน

จึงมีสัตว์ป่านานาชนิดชุกชุม ทั้งสัตว์ป่าที่อาศัยอยู่ประจ�า ได้แก่ เนื้อสมัน และ
เนื้อทราย ยังมีสัตว์ป่าลงมาจากเขาใหญ่ในเขตจังหวัดสระบุรีและนครนายกมาหากิน ภาพที่ 6 พรานล่าเนื้อสมัน

ในทุ่ง เช่น ช้าง กระทิง เก้ง กวาง เสือโคร่ง เป็นต้น โดยวิธีเอาเขาสมันผูกหรือสวมกับศีรษะแล้วไปล่อให้สมันเข้ามาหา
สมันมีชุกชุมมากตามทุ่งที่ราบต�่าโดยเฉพาะ “ทุ่งหลวง” อยู่ปนกับเนื้อทราย ที่มา: วีระวัฒน์ วงศ์ศุปไทย, 2556:90.
เพราะว่าเขาของสมันยาวและงอนงามมาก รูปร่างของสมันมีขนาดความสูง 3-4 ฟุต

ขนยาวเส้นหยาบ ขนสีน�้าตาลทั่วตัวไม่มีจุดเลย มีสีค่อนข้างด�าบนสันจมูก และช่วงบน 2. ยุคบุกเบิก (พ.ศ.2430-2475)
หางค่อนข้างจางที่แก้ม ที่ใต้ท้อง ที่ใต้คางและใต้หาง (วีรวัฒน์ วงศ์ศุปไทย, 2556: 88) ทุ่งหลวงเริ่มพัฒนาขึ้นในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

หลังจากการขุดคลองบริเวณทุ่งหลวง สมันหนีน�้าท่วมติดเกาะได้ถูกชาวบ้านขี่ควายไล่ ตามโครงการเพิ่มพื้นที่ท�านา เพื่อเพิ่มผลผลิตข้าวส�าหรับส่งออกตามข้อก�าหนดสนธิ
ล่าและแทงเอาอย่างง่ายดาย และพรานล่าเนื้อสมันใช้วิธีเอาเขาสมันผูกหรือสวมกับ สัญญาเบาว์ริ่งที่ไทยท�ากับอังกฤษ
ศีรษะ แล้วไปล่อให้สมันเข้ามาหาเพื่อจับสมัน ท�าให้สมันสูญพันธุ์ไป ยุคนี้เริ่มตั้งแต่มีสัมปทานขุดคลองขยายบริษัทขุดคลองแลคูนาสยามใน ปี พ.ศ.

2431 มีผลตามมาให้เกิดการบุกเบิกที่ดินขนาดใหญ่ จากสภาพทุ่งและป่าสู่นาข้าวอัน
กว้างใหญ่ไพศาล ทั้งนี้เพื่อเป็นการตอบสนองต่อเศรษฐกิจการค้าข้าวที่ได้ขยายตัวขึ้น
ภาพที่ 5 สมันหนีน�้าท่วมขึ้นไปอยู่บนที่ดอน

ภาพที่ 3 คลองเชียงราก ทุ่งหลวงรังสิต ชาวบ้านพากันขี่ควายไปไล่ตีและแทงเอาอย่างง่ายดาย อย่างกว้างขวางภายหลังสนธิสัญญาเบาว์ริ่ง ในปลายทศวรรษ 2390 การพัฒนารังสิต
ที่มา: วีระวัฒน์ วงศ์ศุปไทย, 2556: 88. ที่มา: วีระวัฒน์ วงศ์ศุปไทย, 2556: 89. ได้มาถึงจุดสูงสุดเมื่อมีการพัฒนาระบบชลประทานโดยรัฐ ตามโครงการป่าสักใต้

12 นครรังสิตของเรา นครรังสิตของเรา 13