Page 109 - ภาษาไทย ม.ปลาย

ห น า | 109

ผังของกาพยยานี 1 บท

สัมผัส มีสัมผัสเสนอระหวางคําสุดทายในวรรคหนึ่งไปคําที่สามอีกวรรคหนึ่ง ดังผังขางบน สวน

สัมผัสในนั้นยึดหยุนได

เสียงวรรณยุกต มีขอสังเกตเกี่ยวกับการใชเสียงวรรณยุกตในกาพยยานีอยูบางประการคือ

1.1 คําสุดทายของวรรคหลังของบาทโท ใชเสียงวรรณยุกตสามัญและจัตวาสวนใหญ
1.2 ที่ใชคําตายเสียงตรี หรือเอกก็มีบาง แตไมคอยพบมากนัก

วิชาเหมือนสินคา อนมีคาอยูเมืองไกล

ตองยากลําบากไป จึงจะไดสินคามา
จงตั้งเอากายเจา เปนสําเภาอันโสภา

ความเพียรเปนโยธา แขนซายเปนเสาไป

นิ้วเปนสายระยาง สองเทาตางสมอใหญ
ปากเปนนายงานไป อัชฌาสัยเปนเสบียง

สติเปนหางเสือ ถือทายเรือไวใหเที่ยง

ถือไวอยาใหเอียง ตัดแลนเลี่ยงขามคงคา
ปญญาเปนกลองแกว สองดูแถวแนวหินผา

เจาจงเอาหูตา เปนลาตาฟงดูลม

ขี้เกียจคือปลาราย จะทําลายใหเรือจม

เอาใจเปนปนคม ยิงระดมใหจมไป
จึงจะไดสินคามา คือวิชาอันพิศมัย

จงหมั้นมั่นหมายใจ อยาไดครานการวิชาๆ

2. กาพยฉบัง 16 มีลักษณะบังคับของบทรอยกรอง ดังนี้