Page 112 - ภาษาไทย ม.ปลาย

112 | ห น า

1. อินทรวิเชียรฉันท 11 มีลักษณะบังคับของรอยกรอง ดังนี้

ตัวอยางคําประพันธ 

ยลเนื้อก็เนื้อเตน พิศเสนสรีรรัว
ทั่วรางและทั้งตัว ก็ระริกระริวไหว

และหลังละลามโล- หิตโอเลอะหลั่งไป

เพงผาดอนาถใจ ระกะรอยเพราะรอยหวาย

จาก สามัคคีเภทคําฉันท - ชิต บุรทัต

คณะและพยางค อินทรวิเชียรฉันทบทหนึ่งมี 2 บาท เรียกบาทเอกและบาทโท แตละบาทมี 2

วรรค วรรคแรกมี 5 คํา วรรคหลังมี 6 คํา รวมเปน 11 คํา ในแตละบาทเทากับกาพยยานี
สัมผัส บังคับสัมผัส 3 แหง คือ

1. คําสุดทายของวรรคแรกในบาทเอก สัมผัสกับคําที่ 3 ในวรรคหลัง

2. คําสุดทายของวรรคหลังในบาทเอก สัมผัส กับคําสุดทายในวรรคแรกของบาทโท

3. คําสุดทายของวรรคหลังในบาทโทสัมผัสกับคําสุดทายในวรรคหลังของบาทเอกของฉันท
บทตอไป

ครุ-ลหุ มีการเรียง ครุ ลหุ ตามที่เขียนไวในแผน ถาจะดูเฉพาะลหุก็จะเห็นไดวาอยูที่คําที่ 3 ของ

วรรคแรกและคําที่ 1,2,4 ของวรรคหลัง เปนเชนนี้ทุกวรรคไป แตละบาทจะมีครุ 7 ลหุ 4 อยูในตําแหนงที่
แนนอนไมเปลี่ยนแปลง

2. ภุชงคประยาตฉันท 12 มีลักษณะบังคับของรอยกรอง ดังนี้

ภุชงประยาต หรือ ภุชงคปยาต “ภุชงค” แปลวา งู หรือ นาค “ประยาต” แปลวาอาการหรือ

อาการเลื้อยของงู ภุชงคประยาต จึงแปลวา ฉันทที่มีลีลางดงามประดุจอาการเลื้อยของงู