Page 24 - E-Modul Pendidikan Bahasa Bali SD
P. 24

BAB V
                                       Ruang lingkup pendidikan bahasa Bali

                  Sub Capaian Pembelajaran MK:
                      Setelah mempelajari topik ini mahasiswa mampu:
                      1)  Memahami Ruang lingkup pendidikan bahasa Bali

                  Uraian Materi:
                         5.1 Pawesana-Pawesana Sajeroning Warna-Warna Basa
                  Sajeroning  basa  akeh  wenten  warna-warnanyane.  Akeh  pawesana
                  sanengawinang  kawentenan  warna  basa,  utaminyane  sane  kaawinang  antuk
                  pawesana bebaosan, sang sane kasarengin mabebaosan, galah mabebaosan,
                  genah  mabebaosan,  kawentenan  ri  kala  mabebaosan,  wewidangan  sane
                  kabaosang, miwah basa sane kaanggen mabebaosan. Ring basa dura negara
                  pawesana punika sering kasengguh antuk who speak, what language, to whom,
                  miwah  when.  Sajeroning  basa  Bali,  pawesana-pawesana  punika  kasengguh:
                  desa kala patra.
                         Wenten  malih  parinama  tiosan  sane  kaanggen  ring  kala  maosang
                  turmaning  ngawinang  warna  basa  inucap,  inggih  punika  kahanan  wicara
                  (kawentenan bebaosan), pawesanannyane minakadi: pamilet bebaosan, galah
                  bebaosan,  genah  bebaosan,  miwah  parindikan  sane  kabaosang.  Sajeroning
                  kawentenan  bebaosan  utawi  situasi  wicara  minab  wenten  makudang-kudang
                  wicara  (parikrama  bebaosan)  miwah  sajeroning  parikrama  bebaosan  punika
                  wenten  makudang-kudang  tingkah  bebaosan  utawi  kasengguh  speech  act.
                  Kawentenan  bebaosan  ring  ajeng  prasida  kabahbahang  imbanyane  sakadi
                  puniki:  Made  Tagel  ngamargiang  upacara  nelubulanin  pianaknyane.  Ring
                  upakara nelubulanin punika wenten undangan-undangan sane mapupul manut
                  meja  ring  pakarangan  umahnyane.  Upacara  nelubulanin  punika  dados
                  kasengguh kawentenan bebaosan. Kawentenan bebaosan sajeroning upakara
                  nelubulanin  mawit  saking  makudang-kudang  parikrama  bebaosan;  sane
                  katujuang ring soang- soang pupulan undangan sane ngiterin meja miwah ring
                  soang-soang  meja  minab  wenten  makudang-kudang  tingkah  bebaosan.  Ring
                  sajeroning  tingkahing  bebaosan  sinah  sampun  wenten  warna-warna  basa,
                  sapunika taler warna basa ring pupulan undangan sane asiki mabinayan sareng
                  pupulan  undangan  sane  tiosan  (sangkaning  wenten  pabinayan  pamilet
                  bebaosan, utawi parindikan sane kabaosang).

                         5.2 Soroh-Soroh Warna Basa
                  Sumangdane dangan miwah sadarana sajeroning ngepah warna-warna basa,
                  ring sesuratan puniki pacang kacingak saking kalih sisi kemanten, inggih punika
                  manut  panutur  (pamaos)  miwah  panuturannyane  (sane  kabaosang),  warna
                  basa  manut  panuturanyane  ngamijilang  warna  basa  sane  kasengguh  dialek





                                                           21
   19   20   21   22   23   24   25   26   27   28   29