Page 25 - E-Modul Pendidikan Bahasa Bali SD
P. 25

geografi. Puniki manut ring genah wit panutur basanyane. Warna basa puniki
                  sering kapireng saking tata cara mabebaosannyane.
                         Dialek  geografi  prasida  kapah  malih  manut  sejarah  utawi  kawentenan
                  amangkinan  kemanten,  nanging  indike  punika  nenten  pacang  kabahbahang
                  santukan  kirang  mapaiketan  sareng  daging  bebaosan  salanturnyane.  Manut
                  Quirk,  Greenbaum,  miwah  sawitrannyane  sane  kaunggahan  sajeroning  buku
                  sane  mamurda  A  Grammar  of  Contemporary  English  (1972),  warna  basa
                  kacingak saking sisi panuturnyane kapalih dados tigang soroh, inggih punika :
                         1) Warna basa daerah
                         2) Warna basa pendidikan (paguruan)
                         3) Sikap (parilaksana) panutur

                         Warna basa daerah kajajarang ring dialek geografi sakadi sane sampun
                  kabahbahang  ring  ajeng.  Samaliha,  yening  warna  basa  paguruan  kajajarang
                  ring  warna  basa  manut  panuturan  basa  (pacang  kabaosang  salanturnyane).
                  Parinama  warna  basa  manut parilaksana  panutur kajajarang  ring  warna  basa
                  manut gaya sane kabahbahang salanturnyane.
                         Warna  basa  manut  panutur  puniki  sering  kasengguh  gaya  (Moliono,
                  1980).  Basa  basita  sane  kaanggen  kaanutang  sareng  sang  sane  kasarengin
                  mabebaosan  turmaning  mapaiketan  ring  yusa,  antuk  linggih  sajeroning
                  pakraman,  unteng  bebaosan,  miwah  tetujonnyane  sakadi  sane  sampun
                  kabahbahang  iwawu.  Warna  basa  manut  parilaksana  panutur  puniki  pacang
                  ngawinang parilaksana mabasa sane kabaos resmi, kaku, adab, yang dingin,
                  yang hambar, yang hangat, yang akrab, miwah yang santai.

                         Anton Moeliono (1980) ngepah warna basa manut soroh panuturanyane,
                  inggih punika

                                1) Warna basa manut wewidangan utawi indik bebaos
                                2) Warna basa manut sarananyane
                                3) Warna basa sane keni pacampuhan

                         Sujatinyane kantun wenten sujana basa sane mautsaha ngepah warna
                  basa manut panampen sane akidik pabinayannyane, nanging akeh taler  sane
                  pateh.  M.  A.  K.  Halliday  ngepah  warna  basa  sane  kadasarin  antuk
                  panuturannyane sakadi ring sor.
                                1) Warna basa manut widang
                                2) Warna basa manut cara
                                3) Warna basa manut gaya

                  Widang-widang  bebaosan  pacang  ngawesanain  ri  kala  mabebaosan.  Indike
                  punika  ngamedalang  warna  basa  sane  mabinayan.  Yening  wewidanang



                                                           22
   20   21   22   23   24   25   26   27   28   29   30