Page 28 - E-Modul Pendidikan Bahasa Bali SD
P. 28

5.4 Warna Basa Manut Gaya
                         Parinama  warna  basa  manut  gaya  puniki  prasida  kasandingang  ring
                  parinama  parilaksana  panutur.  Gaya  utawi  abah  anake  mabasa  kawesanain
                  antuk  anake  sane  kasarengin  mabebaosan  miwah  widang  sane  kabaosang
                  taler  tetujonnyane.  Antuk  pawesana bebaosan  sakadi sapunika, wenten  gaya
                  resmi (formal) utawi santai (relax), kawewehin antuk gaya kaku, adab, hangat,
                  dingin,  akrab,  miwah  sane  lianan.  Gaya  basa  sane  resmi  punika  karasayang
                  kaku nanging singgih, miwah tan parasa.Yening gaya basa sane santai punika
                  karasayang  tampek,  raket,  anget,  nanging  prasida  kemanten  karasayang
                  dingin.
                         Mapaiketan  ring  gaya  basa,  Joss  sajeroning  Jendra  (1991:56)  ngepah
                  gaya basa dados lima:
                        a)  Beku (frozen style) inggih puniki warna basa sane pinih resmi. Punika
                           sane  ngawinang  gaya  basanyane  kekeh  miwah  tan  dados  obah.
                           Kawentenan  bebaosane  dahat  resmi,  imbanyane  sajeroning  upacara
                           bendera  makelingin  Kemerdekaan  RI,  pangwacenan  prasasti,
                           pangwacenan  awig-awig,  miwah  pangwacenan  keputusan  ring
                           pengadilan.  Ring  sor  puniki  kaicen  imba  gaya  basa  beku  sajeroning
                           prasasti sane mabasa Bali Kuno (Prasasti Batunja A1).
                        b)  Resmi (Formal) inggih punika warna basa sane sering kaanggen
                           ring  paruman-paruman,  loka  sabha,  sambrama  wacana,  miwah
                           patemuan-patemuan  sane  kaiket  antuk  kawentenan  sane  kabaos
                           resmi.  Sajeroning  basa  sesuratan  minakadi:  warna  basa  sajeroning
                           sewala  patra  kedinasan  miwah  lapuan  tetilikan  mamidya.  Ring  sor
                           puniki kaicen imba sewala patra saking Dinas Pendidikan Kabupaten
                           Buleleng.

                        c)  Usaha (consultative) warna basa sane kaanggen nenten sakadi basa
                           resmi,
                           prasida  kapanggihin  ring  sekolah-sekolah  miwah  rapat-rapat  usaha.
                           Kruna-kruna  sane  kaanggen  macampuh  pantara  kruna  alus  singgih,
                           alus  madya,  alos  sor,  miwah  kapara.  Ring  sor  puniki  kaicen  imba
                           bebaosan guru sareng sisya ri kala pamlajahan Basa Bali ring kelas.
                        d)  Santai  (casual)  warna  basa  puniki  sering  kapanggihin  ring  penggak,
                           genah-genah malila cita, bioskop, miwah sane lianan.
                        e)  e.  Akrab  (intimate)  paiketan  sane  raket  pisan  sinah  ngamedalang
                           warna  basa  sane  matiosan.  Minakadi  pasawitran  sane  sampun  sue
                           turmaning  raket  pisan,  sirep  bareng,  ngajeng  bareng,  miwah  sering
                           sinarengan  sajeroning  kauripan  sarahina-  rahina.  Ceciren  ring
                           sajeroning  warna  basa  puniki  minakadi,  lengkaranyane  ringkes,
                           wewehan  sane  kaanggen mabinayan  ring wewehan  ring  basa  resmi.
                           Ring sor puniki kaicen imba bebaosan ring sawitra sane raket.



                                                           25
   23   24   25   26   27   28   29   30   31   32   33