Page 26 - E-Modul Pendidikan Bahasa Bali SD
P. 26

bebaosane  mapaiketan  ring  pertanian  (dharmaning  pamaculan)  sinah  warna
                  basa  sane  kaanggen  mapaiketan  sareng  pamaculan.  Kruna-kruna  numbeg,
                  manyi, ngawinih, nyemprot, ngrabuk, nengala/ nraktor, miwah sane lianan sinah
                  arang  kapireng  ring  kahuripan  anake  ring  perkantoran,  santukan  kruna-kruna
                  punika  witnyane  saking  widang  pamaculan.  Mangda  tatas  uning  indik  warna
                  basa  manut  widang,  ring  sor  puniki  kaicen  imba  marupa  punggelan  daging
                  lontar  pangusadan  (Alih  aksara  lontar  Usada  Rare  sane  kasimpen  ring
                  perpustakaan lontar FIB UNUD).

                         Contoh dan Non Contoh
                         o Contoh
                         [1b]  Awighnamastu  nama  sidham.  Nihan  patngeraning  rare  kna  wisya,
                  yan tan pabayu, kna upas tawun, ngaran, tamba, sarana, gendis, isinrong, yeh
                  jruk linglang, inum. Mwah yan magtra kukunya masuwat bang, kna upas ring
                  hyang,  ngaran,  tamba,  sarana,  dukut  karasti,  adas,  bawang  tambus,  tahap.
                  Mwah yan makadudungan getih kukunya, kna upas warangan, ngaran, tamba,
                  sarana,  lunak  tanek,  banyuning  kabang  jalikan,  inum.  Yaning  jnar  socanya
                  asmu  bang,  kna  upas  dewek,  ngaran,  tamba,  sarana,  carmmaning  poh  ijo,
                  lunak  tanek,  wenya  bahem  warak,  inum.  Yan  ya  kuning  kukunya,  kni  krikan
                  gangsa, ngaran, tamba, sarana, kunir warangan, purisyaning bebek,
                         [2a]  tahap.  Nihan  pangudal-udal  upas,  sarana,  wding  pepe,  adas,  3,
                  tahap.  Yan  kukul  tangan  sukunya,  awaknya  pakajutjut,  mata  sabawangan,
                  tiwang  pnyu,  ngaran,  tamba,  sarana,  tuba  jnu,  jbugarum,  mnyan,  lungid,
                  isinrong,  tahap.  Yan  manyebak  mangakes,  bulunya  jring,  rambutnya  akas,
                  tiwang  sona,  ngaran,  tamba,  sarana,  mandalika,  rwan  pangi,  tri  ktuka,  bras
                  bang,  wdakna.  Yan  kesat  matanya  makjit,  tiwang  kapi,  ngaran,  sarana,  jruk
                  linglang, mica, kencur, tri ktuka, bras bang, wdakna. Yan mabengeh- bengeh,
                  tiwang jaran, ngaran, sarana, akah dalungdung, kaya kaphal saka wit, tri ktuka,
                         Yening uratiang warna basa sane kaangen sajeroning alih aksara lontar
                  usada rare ring ajeng majanten sampun mapaiketan ring widang pangusadan.
                  Punika  mawinan  akeh  kapanggihin  kruna-kruna  sakadi  kruna  tenger,  tamba,
                  sarana, wedak, adas, wisya, miwah sane lianan. Yening cutetang soang-soang
                  widang kahuripan madue warna basa madue ciri (khas) sane prasida kabinayan
                  ring widang sane tiosan.

                         5.3 Warna Basa Manut Cara
                         Warna  basa  manut  cara  prasida  kabaosang  pateh  ring  warna  basa
                  manut  sarananyane  sakadi  sane  kabahbahang  antuk  A.  Moeliono  ring  ajeng.
                  Warna basa puniki mapaiketan ring indik asapunapi basa punika kamedalang
                  utawi  katekedang.  Ring  sajeroning  mabasa  wenten  kalih  cara  sane  kabaos
                  utama,  inggih  punika  (1)  cara  mabebaosan  (lisan)  miwah  (2)  cara  sesuratan
                  (tulisan). Basa manut kasujatiannyane inggih punika marupa bebaosan (lisan).



                                                           23
   21   22   23   24   25   26   27   28   29   30   31