Page 52 - HistoryofNakornratchasima
P. 52
สมัยธนบุรี
สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช กับ กรมหมื่นเทพพิพิธ
บุคคลส�าคัญผู้มีบทบาทในประวัติศาสตร์เมืองนครราชสีมาปลายสมัย-
กรุงศรีอยุธยามาจนถึงสมัยกรุงธนบุรี คือ “กรมหมื่นเทพพิพิธ” พระราชโอรสองค์หนึ่ง
ในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ ซึ่ึ่งเคยช่วยสนับสนุนสมเด็จพระเจ้าอุทุมพรให้ขึ้นเสวยราชย์
แต่ในภายหลังต้องโทษฐานกบฏต่อสมเด็จพระเจ้าเอกทัศน์ ทรงถูกบังคับให้ผนวช และ
ถูกเนรเทศออกนอกราชอาณาจักรไปยังเกาะลังกา แต่กรมหมื่นเทพพิพิธยังทรงมีบทบาท
ทางการเมืองอยู่ สุดท้ายจึงถูกกษัตริย์ลังกาเนรเทศให้กลับมายังสยาม
กรมหมื่นเทพพิพิธทรงมีบทบาทส�าคัญทางการเมืองในช่วงระยะแรกของ
สมัยกรุงธนบุรี เนื่องจากพระองค์ได้ขึ้นมายังพื้นที่เมืองนครราชสีมาในช่วงเวลาเดียวกัน
กับที่กรุงศรีอยุธยาเสียเมืองให้แก่พม่า ซึ่ึ่งถือว่าสิ้นพระราชวงศ์บ้านพลูหลวงที่ปกครอง
อาณาจักรอยุธยาแล้ว ผู้น�าท้องถิ่นที่เมืองพิมายในเวลานั้นเห็นช่องทางฟื้นฟูอ�านาจ
จึงได้ยกอ�านาจให้กรมหมื่นเทพพิพิธขึ้นเป็นใหญ่ ด้วยความเป็นพระบรมวงศานุวงศ์
กรุงเก่า เรียกว่า “เจ้าพิมาย” มีอ�านาจดั่งกษัตริย์เหนืออาณาเขตเมืองนครราชสีมา
ทั้งหมด เป็นที่รู้จักในชื่อ “ชุมนุมเจ้าพิมาย” กรมหมื่นเทพพิพิธเมื่อมีอ�านาจจึงทรงตั้ง
เจ้าเมืองพิมายเดิมเป็นเสนาบดีใหญ่ ตั้งเมืองพิมายเป็นศูนย์กลางการปกครอง หมายจะ
แยกตัวจากอาณาจักรกรุงธนบุรี ที่สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชทรงก�าลังฟื้นฟู
พระราชอ�านาจอยู่ (นิธิ เอียวศรีวงศ์, ๒๕๕๙ : ๑๕๕)
เมื่อสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ทรงยกทัพขึ้นมาปราบชุมนุมเจ้าพิมายของ
กรมหมื่นเทพพิพิธจนส�าเร็จ ได้จับกุมกรมหมื่นเทพพิพิธแล้วส่งลงมาส�าเร็จโทษยัง
กรุงธนบุรี ซึ่ึ่งในช่วงหลังจากปราบชุมนุมเจ้าพิมาย มีการย้ายศูนย์กลางการปกครอง
จากเมืองพิมายกลับมาที่เมืองนครราชสีมาอีกครั้ง
ในสมัยกรุงธนบุรี เมืองนครราชสีมาเริ่มมีบทบาทเพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ
เมื่อกรุงธนบุรีขยายอ�านาจออกไปถึงสองฟากแม่น�้าโขงชนดินแดนกัมพูชาแล้ว จึงให้
เมืองนครราชสีมาปกครองเหล่าหัวเมืองที่ได้มาใหม่ ก่อนที่จะเกิดจลาจลในกรุงธนบุรี
ช่วงปลายรัชกาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช เจ้าเมืองนครราชสีมาในเวลานั้น คือ
พระยาสุริยภัย เป็นหลานของเจ้าพระยาจักรี (พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก-
มหาราช) พระยาสุริยอภัยมีนามเดิมว่า “ทองอิน” เป็นบุตรคนโตของสมเด็จพระพี่นางเธอ
พระองค์ใหญ่ (สา) เป็นก�าลังส�าคัญในการน�าทัพลงไปยึดอ�านาจกรุงธนบุรีเพื่อคอย
ท่าเจ้าพระยาจักรี และเจ้าเมืองท่านนี้ได้มีบทบาทส�าคัญอย่างยิ่ง ในช่วงการเปลี่ยนผ่าน
จากยุคกรุงธนบุรีสู่สมัยกรุงรัตนโกสินทร์
50 รู้เรื่องเมืองโคราช ท่องประวัติศาสตร์และอารยธรรมขอม
