Page 26 - AM200520
P. 26
4 Djamars 19 mei 2020
No por bati klòk Niewindt ta mustra ku asina Boneiru den e promé mitar di siglo
Tabata den añanan kuarenta oportunidat presentá e lo bai papia 19 tabata analfabeta. Tipifikante sin
tambe di siglo 19 ku a bini un
prohibishon na Boneiru pa bati e e asuntu aki ku Gezaghebber. duda ta e echo ku promé a pidi, riba
klòk di Misa San Bernardo pa 1800 Katóliko un isla kaminda ta solamente algun
ámtenar por a lesa i skirbi, enseñan-
anunsiá ‘Angel di Señor’. Esaki Na 1846 tabatin 1800 katóliko sa pa e klase sosial mas abou, esta
tabata un klòk ku tabata bati pa kaba na Boneiru, miéntras ku e katibunan. Simplemente a lubidá
diesdos’or di mèrdia,
E medida aki tabata resultado di tabatin solamente 69 protestant. riba e hendenan di koló liber, e asina
un problema grandi ku a surgi na Anto e kantidat di katóliko tabata yamá grupo di ‘vrijlieden’. E grupo
aki tabata konsistí di riba mil hende.
sigui krese. Smit i Gregorius tabatin
Kòrsou entre religion protestant i mannan yen di trabou pa manehá E persona ku mester karga ku
katóliko, relashoná ku batisamentu Monseñor Niewindt no a haña nan karnénan. E protestantnan tur honor e krédito di a trese
di un mucha muhé protestant, yamá koperashon pa trese sùrnan
Dorothea (Doortje) Gorsira. Boneiru. tambe a kuminsá ku konstrukshon enseñansa na Boneiru ta Monseñor
Esensia di e problema aki tabata di un edifisio (kèrki) na Playa. Martinus Niewindt. Ta Iglesia
ku Monseñor Niewindt a disidí pa duna pèrmit. Boneiru tabata ainda ún parokia ku Katóliko a bini ku enseñansa, anke
mester bisa ku no tabata fásil pa a
un misa i un kapèl na Rincon.
batisá e mucha muhé aki kontra Niewindt sinembargo ta kontestá Pader Gregorius tabatin 40 aña logra esaki.
boluntat di su mayornan. Nèt den e masha trankil ku ta trata di Pader
tempu ei protestantnan na Kòrsou Gregorius (van Gastel), un pader na 1846 i e tabata biba serka e pas- Asina ku pastor Bernardus
tabata hopi preokupá pa e kapuchino, ku a yega Kòrsou dia 9 tor di Playa. Komo ku e tabata un Eisenbeil a yega Boneiru el a
kuminsá duna lès di katisashi.
pader kapuchino, e tabata bisti un
kresementu drástiko di katólikonan. di mei 1844. E tabatin pèrmit pa bini otro sorto di trahe ku Pastor Smit. Esaki tabata pues na 1827. Esaki
Tabata un tempu di hopi tenshon en- Kòrsou i ademas ta mustra ku E tempu ei pastornan katóliko ta komienso di tur sorto di
tre e dos religionnan aki. tabatin un disposishon ministerial
Despues ku e boutismo di relashoná ku esaki. tabata biba den situashon di enseñansa riba e isla. Eisenbeil
Doortje Gorsira a tuma lugá den fin Niewindt a kritiká e prohibishon pobresa. Dia 29 di desèmber 1846 tabata duna lès di katisashi
gobièrnu a disidí di paga e pastor di
djadumingu i diferente dia den
di desèmber 1844 den pastorí di pa pastornan bai Boneiru, bisando Boneiru 800 florin pa aña, loke no siman na Misa San Bernardo. E
Misa di Santa Ana na Otrobanda, ku esaki ta un regla nobo i apsurdo. tabata masha kos, mirando e lèsnan aki tabata a tantu katibu
Kòrsou, a surgi protesta formal di Pa splika e situashon Monseñor
parti Iglesia Protestant. Gobernador Niewindt a mustra Van Raders ku gastunan ku e tabatin. komo hendenan di koló liber.
Monseñor Niewindt a mustra ku,
Reinier van Raders tambe a mete ta nesesario pa tin dos pastor na pa promové bon norma serka Djasabra e pastornan di Playa
tabata bai Rincon pa tene santu
ku e asuntu aki i a skohe banda di e Boneiru, komo ku tin por lo ménos muchanan, tur mucha for di ora ku sakrifisio di misa i tambe duna lès
protestantnan. 1.800 katóliko. nan haña sintí mester a konfesá por di katisashi.
E problemanan na Boneiru,
relashoná ku e afèr Doortje Gorsira, Atenshon pa katibu lo ménos un bia pa aña. Komo ku Pastor Smit despues
a manifestá ya kaba dia 31 di Awor ku Boneiru tabatin dos pas- Enseñansa katóliko tabatin un kapelan na su
disposishon, den persona di Pader
desèmber 1844 anochi, momentu tor, den persona di Pastor Smit i su Meimei di añanan kuarenta di Gregorius, nan por a repartí e
ku un par di ámtenar hulandes prot- asistente kapelan Pader Gregorius, siglo 19, tempu ku Pastor Smit trabounan hopi bon. Miéntras ku
estant a akudí dilanti Misa San tabatin pues mas chèns pa pone
Bernardo pa hasi bochincha. atenshon na Rincon, e pueblo katibu tabata stashoná na Boneiru huntu Pastor Smit tabata keda Playa,
A bini tambe instrukshon for di di Boneiru. I ta den e poblashon ku Pader Gregorius, Prefekto Pader Gregorius tabata bai Rincon.
Na Playa tabata duna lès di
Kòrsou pa prohibí leimentu di klòk. katibu di Boneiru e promé pastor- Niewindt a kuminsá hasi trámite pa katisashi solamente na katibunan di
introdusí enseñansa katóliko riba e
Banda di esaki Monseñor Niewindt, nan katóliko na Boneiru a traha mas isla aki. rei, ku di otro forma no tabatin
pa motibu di e afèr di Doortje tantu.
Gorsira, no a haña sosten di Monseñor Niewindt semper a Na aña 1816 kaba a traha un tempu pa haña lès.
Tin kehonan di aña 1838 kaminda
gobièrnu pa trese Sùrnan di preokupá su mes pa situashon di e rapòrt di e situashon di Boneiru, na doño di katibunan partikular, pues
momentu ku e isla a haña e status
Roosendaal Boneiru pa duna poblashon katibu di Boneiru, ku di plantashi di gobièrnu. Enseñansa shonnan, tabata nenga di laga nan
enseñansa. For di 1842 kaba e por tabata konsistí di un kantidat chikitu tambe a haña atenshon den e katibunan bai misa.
a trese e sùrnan aki for di Kòrsou. di katibu partikular, yamá katibu di
shon, i un kantidat mas ku dos bia rapòrt aki. Ta skirbi ku mayornan ku
mas tantu di katibu di rei (gobièrnu). tin moda finansiero ta laga otro
Prohibishon pa biaha
Un otro medida imponé pa Monseñor Niewindt a reakshoná hende duna nan yunan siñansa.
E tempu ei sinembargo no
Gobernador Van Raders tabata ku masha trankil den un karta pa Pas- tabatin enseñansa organisá, no
pastornan katóliko no por a biaha for tor Smit, den kua e pastor ta skirbi
di Kòrsou pa e otro islanan sin su ku e muchanan na Boneiru mester tabatin skol, na Boneiru. E tiki
pèrmit. E tono di e kartanan ku a traha riba òrdu di gobièrnu. Smit ámtenarnan ku tabata traha riba e
isla tabata siña lo mas nesesario di
Gobernador Van Raders tabata a deklará a mustra ku esaki ta pone otro. Famia di komandùr pa gran
dirigí den e tempu ei na Monseñor ku nan no por a sigui lès di katisashi. parti di aña tabata na Kòrsou, na
Niewindt no tabata masha kordial. “Mi ta kere ku si nos mester
Asina e ta puntra Niewindt den un reklamá, gobièrnu lo reakshoná i unda si tabatin posibilidat pa
karta ta ken e segundo pastor ku bisa ku nos ta mete ku asuntunan enseñansa.
tabatin na Boneiru, refiriendo pues ku kua nos no tin di aber Analfabeta Gezaghebber/gobernador
na Pader Gregorius. Tambe e kier direktamente”, Niewindt a skirbi Kasi henter e poblashon di Reinier van Raders a prohibí
a sa ki dia el a bai Boneiru i ken a Pastor Smit. I na mes momentu biahamentu.