Page 327 - خدمات متقابل ایران و اسلام

‫ﻗﻼع و ﺳﺪﻫﺎ و ﭘﻠﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻈﻤﺖ آن ﭘﻲ ﺑﺮد‪ .‬در ﻓﻴﺮوز آﺑﺎد و ﺷﺎﭘﻮر و ﺳﺮوﺳﺘﺎن ﻓﺎرس و‬
‫ﺗﻴﺴﻔﻮن)ﻣﺪاﺋﻦ( و ﻗﺼﺮ ﺷﻴﺮﻳﻦ ﺑﻘﺎﻳﺎي ﻗﺼﺮﻫﺎي وﻳﺮان ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ ﻣﺸﻬﻮد اﺳﺖ)‪:(1‬‬
‫ﺟﺎﺣﻆ در ﻛﺘﺎب"اﻟﻤﺤﺎﺳﻦ واﻻﺿﺪاد"ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‪:‬‬

‫اﻳﺮان ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ ﺑﻴﺶ از ﻫﺮ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ و اﻳﻦ اﻣﺮ از ﺳﻨﮓ ﻧﺒﺸﺘﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از آن‬
‫دوره ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ﭘﻴﺪاﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺑﺮﻋﻜﺲ دوره اﺳﻼﻣﻲ ﻛﻪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺗﻮﺟﻪ‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻫﻢ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب)‪: (2‬‬
‫وﻳﻞ دوراﻧﺖ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻤﺪن)ﺟﻠﺪ دﻫﻢ‪ ،‬از ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻓﺎرﺳﻲ( در ﺣﺪود ﺷﺼﺖ ﺻﻔﺤﻪ اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﻪ‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ و ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺗﻤﺪن ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ‪ .‬درﺑﺎره ﻋﻠﻮم در آن دوره‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﭘﻬﻠﻮي ‪ -‬زﺑﺎن ﻫﻨﺪ و اروﭘﺎﻳﻲ اﻳﺮان در ﺳﻠﻄﻨﺖ اﺷﻜﺎﻧﻴﺎن ‪ -‬در زﻣﺎن ﺳﺎﺳﺎﻧﻴﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮد‪ ،‬از ادﺑﻴﺎت‬
‫آن زﻣﺎن ﻓﻘﻂ ﺷﺸﺼﺪ ﻫﺰار ﻛﻠﻤﻪ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ ﺑﻪ دﻳﻦ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ آن‬
‫ادﺑﻴﺎت وﺳﻴﻊ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻮن ﻣﻮﺑﺪان ﺣﺎﻓﻆ و ﻧﺎﻗﻞ آن ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ آﺛﺎر ﻏﻴﺮ دﻳﻨﻲ را ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫از ﻣﻴﺎن ﺑﺮود‪ .‬ﺷﺎﻫﺎن ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ ﺣﺎﻣﻴﺎن روﺷﻨﮕﺮ ادﺑﻴﺎت و ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﺴﺮو اﻧﻮﺷﻴﺮوان در اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺮﺗﺮ از‬
‫ﻫﻤﻪ آﻧﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن او آﺛﺎر اﻓﻼﻃﻮن و ارﺳﻄﻮ ﺑﻪ زﺑﺎن ﭘﻬﻠﻮي ﺗﺮﺟﻤﻪ و در داﻧﺸﮕﺎه ﺟﻨﺪي ﺷﺎﭘﻮر‬

‫ﺗﺪرﻳﺲ ﺷﺪ)‪.(3‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻲداﻧﻴﻢ داﻧﺸﮕﺎه ﺟﻨﺪي ﺷﺎﭘﻮر در آن ﻋﻬﺪ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه را ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن اﻳﺮاﻧﻲ اداره‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻳﻜﻲ از ﻣﺮاﻛﺰ ﺑﺰرگ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺟﻬﺎن ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺰرگ در دوره اﺳﻼم اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ و‬
‫وﻗﻔﻪاي در ﻛﺎرش ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺸﺪ‪ .‬اﻃﺒﺎي ﻣﺴﻴﺤﻲ ﻛﻪ در دوران ﺧﻠﻔﺎي ﻋﺒﺎﺳﻲ ﻧﺎﻣﺸﺎن ﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮد از ﻗﺒﻴﻞ‬
‫ﺑﺨﺘﻴﺸﻮع‪ ،‬اﺑﻦ ﻣﺎﺳﻮﻳﻪ و ﻏﻴﺮ ﻫﻢ ﻓﺎرغ اﻟﺘﺤﺼﻴﻞ ﻫﻤﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﻐﺪاد ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺮﻛﺰ‬

‫ﺛﻘﻞ داﻧﺶ ﺟﻬﺎن درآﻣﺪ ﺟﻨﺪي ﺷﺎﭘﻮر ﺗﺤﺖاﻟﺸﻌﺎع ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﺗﺪرﻳﺠﺎ ﻣﻨﻘﺮض ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺎورﻗﻲ‪:‬‬
‫)‪ (1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪20‬‬
‫)‪ (2‬اﻟﻤﺤﺎﺳﻦ واﻻﺿﺪاد‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ‪4‬‬
‫)‪ (3‬وﻳﻞ دوراﻧﺖ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻤﺪن‪ ،‬ج ‪)1‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻓﺎرﺳﻲ(‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ‪.234‬‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻄ ‪‬ﻬﺮ‬ ‫‪326‬‬

‫‪www.nasimemotahar.com‬‬

‫ﻟﻄﻔﺎً ﻧﻮاﻗﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺎﻳﭙﻲ را اﻃﻼع دﻫﻴﺪ‪.‬‬