Page 329 - خدمات متقابل ایران و اسلام

‫ﻫﻨﺮ ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ ﺑﺎ اﺷﺎﻋﻪ ﺷﻜﻠﻬﺎ و دواﻋﻲ ﻫﻨﺮي ﺧﻮد در ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺗﺮﻛﺴﺘﺎن و ﭼﻴﻦ در ﻣﺸﺮق‪ ،‬و ﺳﻮرﻳﻪ‪،‬‬
‫آﺳﻴﺎي ﺻﻐﻴﺮ‪ ،‬ﻗﺴﻄﻨﻄﻨﻴﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻟﻜﺎن‪ ،‬ﻣﺼﺮ و اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ در ﻣﻐﺮب دﻳﻦ ﺧﻮد را ادا ﻛﺮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻧﻔﻮذ آن ﺑﻪ ﻫﻨﺮ‬
‫ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﻳﺎري ﻛﺮد ﺗﺎ از اﺑﺮام در ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺗﺼﻮﻳﺮﻫﺎي ﻛﻼﺳﻴﻚ دﺳﺖ ﺑﺮدارد و ﺑﻪ روش ﺗﺰﻳﻴﻨﻲ ﺑﻴﺰاﻧﺘﻲ ﮔﺮاﻳﺪ‪.‬‬
‫و ﺑﻪ ﻫﻨﺮ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻻﺗﻴﻦ ﻣﻌﺎﺿﺪت ﻧﻤﻮد ﺗﺎ از ﺳﻘﻔﻬﺎي ﭼﻮﺑﻲ ﺑﻪ ﻃﺎرﻣﻬﺎ و ﮔﻨﺒﺪﻫﺎي آﺟﺮي ﻳﺎ ﺳﻨﮕﻲ و‬
‫دﻳﻮارﻫﺎي دﻋﺎﻣﻪاي ﻋﻄﻒ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﺪ ﻫﻨﺮ ﺳﺎﺧﺘﻦ دروازهﻫﺎ و ﮔﻨﺒﺪﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻛﻪ ﺧﺎص ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﻮد ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ و ﻗﺼﺮﻫﺎ و ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ در ﺗﺎرﻳﺦ ﮔﻢ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬دﻳﺮ ﻳﺎ زود ﻫﺮ‬

‫ﻓﻜﺮ ﺧﻼق ﻓﺮﺻﺖ و ﺗﺤﻮل ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و رﻧﮓ و ﺷﺮاره ﺧﻮد را ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ)‪.(1‬‬
‫در ﻛﺘﺎب"اﻳﺮان از ﻧﻈﺮ ﺧﺎورﺷﻨﺎﺳﺎن"‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان"ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻫﻨﺮ اﺳﻼﻣﻲ"از ﻛﺘﺎب"دﺳﺘﻲ در ﻫﻨﺮ‬

‫اﺳﻼﻣﻲ"ﺗﺄﻟﻴﻒ دﻳﻤﻨﺪ‪ ،‬رﺋﻴﺲ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﻨﺮ ﺧﺎور ﻧﺰدﻳﻚ در ﻣﻮزه ﻣﺘﺮوﭘﻞ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫در زﻣﺎن ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ﺻﻠﻲ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ وﺳﻠﻢ ﻋﺮب از ﺧﻮدش ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﻳﺎ اﮔﺮ داﺷﺖ ﻧﺎﭼﻴﺰ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻓﺘﺢ ﺳﻮرﻳﻪ و ﺑﻴﻦاﻟﻨﻬﺮﻳﻦ و ﻣﺼﺮ و اﻳﺮان ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻨﺮﻫﺎي اﻳﻦ ﻣﻤﺎﻟﻚ را اﻗﺘﺒﺎس ﻛﺮدﻧﺪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﺻﺤﻒ ﭼﻴﻨﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﻠﻔﺎي اﻣﻮي از ﺗﻤﺎم وﻻﻳﺎت ﻣﻔﺘﻮﺣﻪ ﻣﺼﺎﻟﺢ و اﺳﺘﺎداﻧﻲ را ﺟﻠﺐ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و در ﺑﻨﺎي ﺷﻬﺮﻫﺎ و ﻗﺼﺮﻫﺎ و ﻣﺴﺎﺟﺪ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺮق ﺳﺎزﻫﺎي‬
‫ﺑﻴﺰاﻧﺴﻲ و ﺳﻮرﻳﻪاي ﺑﺮاي ﺗﺰﻳﻴﻨﺎت ﻣﺴﺎﺟﺪ دﻣﺸﻖ اﺳﺘﺨﺪام ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و ﺗﺤﺖ رﻳﺎﺳﺖ ﻳﻚ اﺳﺘﺎد اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎر ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاي اﺑﻨﻴﻪ در ﻣﻜﻪ ﺻﻨﻌﺘﮕﺮاﻧﻲ از ﻣﺼﺮ و ﻗﺪس و دﻣﺸﻖ آورده ﺷﺪﻧﺪ و اﻳﻦ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺼﺎﻟﺢ و ﻋﻤﻠﻪ ﺗﺎ ﻋﺼﺮ ﻋﺒﺎﺳﻴﺎن اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻃﺒﺮي ﻧﻴﺰ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺧﻮد ﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﻨﺎي ﺑﻐﺪاد‬
‫اﺳﺘﺎداﻧﻲ از ﺳﻮرﻳﻪ و اﻳﺮان و ﻣﻮﺻﻞ و ﻛﻮﻓﻪ اﺳﺘﺨﺪام ﮔﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﻳﻚ اﺳﻠﻮب اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﻛﻪ از دو ﻣﻨﺒﻊ ﻳﻌﻨﻲ ﻋﻴﺴﻮي ﺷﺮﻗﻲ و ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ‬
‫ﭘﺎورﻗﻲ‪:‬‬

‫)‪ (1‬ﻫﻤﺎن ﻣﺪرك ﺻﻔﺤﻪ‪256‬‬

‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ)‪.(1‬‬
‫اﻳﻀﺎ در ﻫﻤﺎن ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬

‫ﮔﺮ ﭼﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﻢ ﺑﻌﻀﻲ ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﺑﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻫﻨﺮ ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ در ﻫﻨﺮ اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻲ ﺑﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﻫﻤﻴﺖ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺧﻴﺮا در ﺳﺎﻳﻪ ﺣﻔﺮﻳﺎت اﺧﻴﺮ در ﺗﻴﺴﻔﻮن در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﻐﺪاد‪ ،‬و ﻛﻴﺶ در ﺑﻴﻦاﻟﻨﻬﺮﻳﻦ‪ ،‬و‬

‫داﻣﻐﺎن در اﻳﺮان ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﺨﺼﻮص ﮔﭽﺒﺮﻳﻬﺎي ﺗﺰﻳﻴﻨﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﺳﺮﻣﺸﻖ‬
‫ﺻﻨﺎﻳﻊ اوﻟﻴﻪ اﺳﻼﻣﻲ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد)‪.(2‬‬
‫اﻳﻀﺎ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬

‫ﻫﻨﺮ ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﻫﻨﺮ اﺳﻼﻣﻲ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان ﮔﺎﻫﻲ ﻋﻴﻦ آن را ﻧﻘﺶ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ و ﮔﺎﻫﻲ آن را ﺗﻐﻴﻴﺮ دادﻧﺪ و ﺳﺒﻚ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آوردﻧﺪ)‪.(3‬‬

‫ﻧﻬﺮو در"ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻬﺎن"‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،2‬ﻓﺼﻠﻲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان"ﻣﺪاوﻣﺖ ﺳﻨﻦ ﻗﺪﻳﻤﻲ اﻳﺮان"ﺑﺎز ﻛﺮده اﺳﺖ‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻄ ‪‬ﻬﺮ‬ ‫‪328‬‬

‫‪www.nasimemotahar.com‬‬

‫ﻟﻄﻔﺎً ﻧﻮاﻗﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺎﻳﭙﻲ را اﻃﻼع دﻫﻴﺪ‪.‬‬