Page 507 - خدمات متقابل ایران و اسلام

‫ﻣﻴﺮزا رﻓﻴﻌﺎ در ﺳﺎل ‪ 999‬ﻣﺘﻮﻟﺪ و در ﺳﺎل ‪ 1083‬در ﺳﻦ ‪ 85‬ﺳﺎﻟﮕﻲ درﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﻣﺤﻤﺪﺑﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻗﻮاﻣﻲ ﺷﻴﺮازي ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺻﺪرا و ﺻﺪراﻟﻤﺘﺄﻟﻬﻴﻦ‪ .‬ﺣﻜﻴﻢ اﻟﻬﻲ و ﻓﻴﻠﺴﻮف رﺑﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﻲﻧﻈﻴﺮ ﻛﻪ ﺣﻜﻤﺖ اﻟﻬﻲ را وارد ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺟﺪﻳﺪي ﻛﺮد‪ .‬ﺻﺪرا در آﻧﭽﻪ ﻋﻠﻢ اﻋﻠﻲ ﻳﺎ ﻋﻠﻢ ﻛﻠﻲ ﻳﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ اوﻟﻲ‬

‫ﻳﺎ ﺣﻜﻤﺖ اﻟﻬﻲ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺨﺶ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻪ اﺳﺖ و ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺣﻘﻴﻘﻲ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬زﻳﺮا ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺨﺸﻬﺎ اﻋﻢ از رﻳﺎﺿﻲ و ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﻗﻠﻤﺮو ﻋﻠﻮم اﺳﺖ ﺗﻤﺎم ﻓﻼﺳﻔﻪ ﭘﻴﺸﻴﻦ را‬

‫ﺗﺤﺖاﻟﺸﻌﺎع ﻗﺮار داد‪ ،‬اﺻﻮل و ﻣﺒﺎﻧﻲ اوﻟﻴﻪ اﻳﻦ ﻓﻦ را ﺗﻐﻴﻴﺮ داد و آن را ﺑﺮ اﺻﻮﻟﻲ ﺧﻠﻞ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺘﻮار ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺻﺪرا از ﻳﻚ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﭼﻬﺎر راﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻬﺎر ﺟﺮﻳﺎن ﻳﻌﻨﻲ ﺣﻜﻤﺖ ﻣﺸﺎﺋﻲ ارﺳﻄﻮﺋﻲ و‬
‫ﺳﻴﻨﺎﺋﻲ‪ ،‬و ﺣﻜﻤﺖ اﺷﺮاﻗﻲ ﺳﻬﺮوردي‪ ،‬و ﻋﺮﻓﺎن ﻧﻈﺮي ﻣﺤﻴﻲاﻟﺪﻳﻨﻲ‪ ،‬و ﻣﻌﺎﻧﻲ و ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻛﻼﻣﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬

‫ﺗﻼﻗﻲ ﻛﺮده و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻬﺎر ﻧﻬﺮ ﺳﺮ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺮآورده رودﺧﺎﻧﻪاي ﺧﺮوﺷﺎن ﺑﻪ وﺟﻮد آوردهاﻧﺪ‪ .‬از ﻧﻈﺮ دﻳﮕﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﺰل)ﺻﻮرﺗﻲ( اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﭼﻬﺎر ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺲ از ﻳﻚ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻓﻌﻞ و اﻧﻔﻌﺎﻟﻬﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬

‫ﻣﺎﻫﻴﺖ و واﻗﻌﻴﺖ ﻧﻮﻳﻦ ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﻮاد آن ﺻﻮرت ﻣﺘﻐﺎﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺻﺪرا ﻳﻚ ﻧﻮع ﺟﻬﺶ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﻳﻚ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺣﺮﻛﺘﻬﺎي ﻣﺪاوم و ﺗﺪرﻳﺠﻲ در ﻣﻌﺎرف ﻋﻘﻠﻲ‬

‫اﺳﻼﻣﻲ رخ داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺻﺪرا از ﻧﻮع)ﺳﻬﻞ ﻣﻤﺘﻨﻊ( اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎده اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﺶ ادﻳﺒﺎﻧﻪ و ﻣﻨﺸﻴﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﻳﻚ ﻓﺮد ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﺑﺮﺳﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻔﻬﻤﺪ ﻛﻪ آﻧﺮا ﻧﻤﻲﻓﻬﻤﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺎر‬
‫دﻳﮕﺮ ﺑﺎ دﻳﺪ دﻳﮕﺮي وارد ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺴﻲ اﻓﺮاد ﺳﺎﻟﻬﺎ ﻋﻬﺪهدار ﺗﺪرﻳﺲ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺻﺪرا ﺑﻮدهاﻧﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ‬

‫ﻋﻤﻖ آن ﻧﻔﻮذ ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬از اﻳﻨﺮو ﺗﻮﺻﻴﻒ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﺎر ﺻﺪرا ﻛﺎر ﻫﺮ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺧﻮاﻧﺪهاي ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺻﺪرا ﺷﺎﮔﺮد ﺷﻴﺦ ﺑﻬﺎﺋﻲ و ﻣﻴﺮداﻣﺎد ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬در ﺷﺮﺣﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺻﻮل ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ از ﺷﻴﺦ ﺑﻬﺎﺋﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان اﺳﺘﺎد ﻋﻠﻮم ﻧﻘﻠﻲ و از ﻣﻴﺮداﻣﺎد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺳﺘﺎد ﻋﻠﻮم ﻋﻘﻠﻲ ﻳﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﺻﺪرا ﻣﻌﺮوﻓﺘﺮ از‬
‫آن اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬وي در ﺳﺎل ‪ 1050‬ﺿﻤﻦ ﻫﻔﺘﻤﻴﻦ ﺳﻔﺮ ﺣﺞ ﻛﻪ ﭘﻴﺎده‬

‫ﻣﻲرﻓﺖ در ﺑﺼﺮه درﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﺷﻤﺲاﻟﺪﻳﻦ ﮔﻴﻼﻧﻲ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﻣﻼﺷﻤﺴﺎ‪ .‬از ﺷﺎﮔﺮدان ﻣﻴﺮداﻣﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﺎن او‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻄ ‪‬ﻬﺮ‬ ‫‪506‬‬

‫‪www.nasimemotahar.com‬‬

‫ﻟﻄﻔﺎً ﻧﻮاﻗﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺎﻳﭙﻲ را اﻃﻼع دﻫﻴﺪ‪.‬‬