Page 561 - خدمات متقابل ایران و اسلام
P. 561
293درﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ).(1
-8ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻣﻨﺼﻮر ﺣﻼج ،اﺻﻼ اﻫﻞ ﺑﻴﻀﺎء از ﺗﻮاﺑﻊ ﺷﻴﺮاز اﺳﺖ وﻟﻲ در ﻋﺮاق رﺷﺪ و ﻧﻤﺎ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ.
ﺣﻼج از ﺟﻨﺠﺎﻟﻴﺘﺮﻳﻦ ﻋﺮﻓﺎي دوره اﺳﻼﻣﻲ اﺳﺖ .ﺷﻄﺤﻴﺎت ﻓﺮاوان ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ،ﺑﻪ ﻛﻔﺮ و ارﺗﺪاد و ادﻋﺎي
ﺧﺪاﺋﻲ ﻣﺘﻬﻢ ﺷﺪ ،ﻓﻘﻬﺎ ﺗﻜﻔﻴﺮش ﻛﺮدﻧﺪ و در زﻣﺎن ﻣﻘﺘﺪر ﻋﺒﺎﺳﻲ ﺑﻪ دار آوﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪ .ﺧﻮد ﻋﺮﻓﺎ او را ﺑﻪ
اﻓﺸﺎي اﺳﺮار ﻣﺘﻬﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ .ﺣﺎﻓﻆ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ:
ﮔﻔﺖ آن ﻳﺎر ﻛﺰ و ﮔﺸﺖ ﺳﺮدار ﺑﻠﻨﺪ ﺟﺮﻣﺶ آن ﺑﻮد ﻛﻪ اﺳﺮار ﻫﻮﻳﺪا ﻣﻲﻛﺮد
ﺑﻌﻀﻲ او را ﻣﺮدي ﺷﻌﺒﺪهﺑﺎز ﻣﻲداﻧﻨﺪ ،ﺧﻮد ﻋﺮﻓﺎ او را ﺗﺒﺮﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺳﺨﻨﺎن او و ﺑﺎﻳﺰﻳﺪ ﻛﻪ
ﺑﻮي ﻛﻔﺮ ﻣﻲدﻫﺪ در ﺣﺎل ﺳﻜﺮ و ﺑﻲﺧﻮدي ﺑﻮده اﺳﺖ .ﻋﺮﻓﺎ از او ﺑﻪ ﻋﻨﻮان)ﺷﻬﻴﺪ( ﻳﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺣﻼج در
ﺳﺎل 306ﻳﺎ 309ﺑﻪ دار آوﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪ).(2
ﻗﺮن ﭼﻬﺎرم
- 1اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺷﺒﻠﻲ ،ﺷﺎﮔﺮد و ﻣﺮﻳﺪ ﺟﻨﻴﺪ ﺑﻐﺪادي ﺑﻮده و ﺣﻼج را ﻧﻴﺰ درك ﻛﺮده و از ﻣﺸﺎﻫﻴﺮ ﻋﺮﻓﺎ اﺳﺖ.
اﺻﻼ ﺧﺮاﺳﺎﻧﻲ اﺳﺖ .در ﻛﺘﺎب روﺿﺎت اﻟﺠﻨﺎت و ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺘﺐ ﺗﺮاﺟﻢ ،اﺷﻌﺎر و ﻛﻠﻤﺎت ﻋﺎرﻓﺎﻧﻪ زﻳﺎدي از او
ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ .ﺧﻮاﺟﻪ ﻋﺒﺪاﷲ اﻧﺼﺎري ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ :اول ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ رﻣﺰ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ ذواﻟﻨﻮن ﻣﺼﺮي ﺑﻮد،
ﺟﻨﻴﺪ ﻛﻪ آﻣﺪ اﻳﻦ ﻋﻠﻢ را ﻣﺮﺗﺐ ﺳﺎﺧﺖ و ﺑﺴﻂ داد و ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ در اﻳﻦ ﻋﻠﻢ ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺮد ،و ﭼﻮن ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﺷﺒﻠﻲ
رﺳﻴﺪ اﻳﻦ ﻋﻠﻢ را ﺑﻪ ﺑﺎﻻي ﻣﻨﺎﺑﺮ ﺑﺮد .ﺷﺒﻠﻲ در ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎي 334 344در 87ﺳﺎﻟﮕﻲ درﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ.
- 2اﺑﻮﻋﻠﻲ رودﺑﺎري ،ﻧﺴﺐ ﺑﻪ اﻧﻮﺷﻴﺮوان ﻣﻲﺑﺮد و ﺳﺎﺳﺎﻧﻲﻧﮋاد اﺳﺖ ،ﻣﺮﻳﺪ ﺟﻨﻴﺪ ﺑﻮده و ﻓﻘﻪ را از
اﺑﻮاﻟﻌﺒﺎس ﺑﻦ ﺷﺮﻳﺢ و ادﺑﻴﺎت را از ﺛﻌﻠﺐ آﻣﻮﺧﺖ .او را ﺟﺎﻣﻊ ﺷﺮﻳﻌﺖ و ﻃﺮﻳﻘﺖ و ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺧﻮاﻧﺪهاﻧﺪ در
ﺳﺎل 322درﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ.
- 3اﺑﻮﻧﺼﺮ ﺳﺮاج ﻃﻮﺳﻲ ،ﺻﺎﺣﺐ ﻛﺘﺎب ﻣﻌﺮوف)اﻟﻠﻤﻊ( ﻛﻪ از ﻣﺘﻮن اﺻﻴﻞ و ﻗﺪﻳﻢ و ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻋﺮﻓﺎن و ﺗﺼﻮف
اﺳﺖ .در ﺳﺎل 378در ﻃﻮس درﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ .ﺑﺴﻴﺎري از
ﭘﺎورﻗﻲ
) (2ﻃﺒﻘﺎت اﻟﺼﻮﻓﻴﻪ اﺑﻮﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺳﻠﻤﻲ ﺻﻔﺤﻪ 206
) (3در ﻣﻘﺪﻣﻪ ﭼﺎپ ﻫﺸﺘﻢ"ﻋﻠﻞ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﻣﺎدﻳﮕﺮي"ﺑﺤﺚ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻣﺒﺴﻮﻃﻲ درﺑﺎره ﺣﻼج ﻛﺮدهاﻳﻢ و ﻧﻈﺮﻳﻪ
ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﻬﺎي ﻣﻌﺎﺻﺮ را ﻛﻪ ﻛﻮﺷﻴﺪهاﻧﺪ او را)ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺖ( ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﻨﺪ رد ﻛﺮدهاﻳﻢ.
ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻄ ﻬﺮ 560
www.nasimemotahar.com
ﻟﻄﻔ ًﺎ ﻧﻮاﻗﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺎﻳﭙﻲ را اﻃﻼع دﻫﻴﺪ.
