Page 556 - خدمات متقابل ایران و اسلام
P. 556
ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل در ﻗﺮن اول ﻫﺠﺮي ﮔﺮوﻫﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺻﻮﻓﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ ،اﻳﻦ ﻧﺎم در ﻗﺮن دوم ﭘﻴﺪا ﺷﺪه
اﺳﺖ و ﻇﺎﻫﺮا در ﻫﻤﻴﻦ ﻗﺮن ،اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ)ﮔﺮوه( ﺧﺎص درآﻣﺪﻧﺪ ،ﻧﻪ در ﻗﺮن ﺳﻮم ،آﻧﭽﻨﺎﻧﻜﻪ
ﻋﻘﻴﺪه ﺑﻌﻀﻲ اﺳﺖ).(1
در ﻗﺮن اول ﻫﺠﺮي ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﮔﺮوﻫﻲ ﺧﺎص ﺑﻪ ﻧﺎم ﻋﺎرف ﻳﺎ ﺻﻮﻓﻲ ﻳﺎ ﻧﺎم دﻳﮕﺮ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ ،وﻟﻲ اﻳﻦ
دﻟﻴﻞ ﻧﻤﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﺧﻴﺎر ﺻﺤﺎﺑﻪ ﺻﺮﻓﺎ ﻣﺮدﻣﻲ زاﻫﺪ و ﻋﺎﺑﺪ ﺑﻮدهاﻧﺪ و ﻫﻤﻪ در ﻳﻚ درﺟﻪ از اﻳﻤﺎن ﺳﺎده
ﻣﻲزﻳﺴﺘﻪاﻧﺪ و ﻓﺎﻗﺪ ﺣﻴﺎت ﻣﻌﻨﻮي ﺑﻮدهاﻧﺪ).آن ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻏﺮﺑﻴﺎن و ﻏﺮب زدﮔﺎن ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ( ﺷﺎﻳﺪ
ﺑﻌﻀﻲ از ﻧﻴﻜﺎن ﺻﺤﺎﺑﻪ ﺟﺰ زﻫﺪ و ﻋﺒﺎدت ﭼﻴﺰي ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ .وﻟﻲ ﮔﺮوﻫﻲ از ﻳﻚ ﺣﻴﺎت ﻣﻌﻨﻮي ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ
ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدهاﻧﺪ ،آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻪ در ﻳﻚ درﺟﻪ ﻧﺒﻮدهاﻧﺪ ،ﺣﺘﻲ ﺳﻠﻤﺎن و اﺑﻮذر در ﻳﻚ درﺟﻪ از اﻳﻤﺎن
ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ،ﺳﻠﻤﺎن ﻇﺮﻓﻴﺘﻲ از اﻳﻤﺎن دارد ﻛﻪ ﺑﺮاي اﺑﻮذر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻴﺴﺖ .در اﺣﺎدﻳﺚ زﻳﺎد اﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن
رﺳﻴﺪه اﺳﺖ "ﻟﻮ ﻋﻠﻢ اﺑﻮذر ﻣﺎ ﻓﻲ ﻗﻠﺐ ﺳﻠﻤﺎن ﻟﻘﺘﻠﻪ «) .(2اﮔﺮ اﺑﻮذر آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ در ﻗﻠﺐ ﺳﻠﻤﺎن اﺳﺖ
ﻣﻲداﻧﺴﺖ او را)ﻛﺎﻓﺮ ﻣﻲداﻧﺴﺖ( و ﻣﻲﻛﺸﺖ.
اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ذﻛﺮ ﻃﺒﻘﺎت ﻋﺮﻓﺎ و ﻣﺘﺼﻮﻓﻪ از ﻗﺮن دوم ﺗﺎ ﻗﺮن دﻫﻢ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ.
ﻗﺮن دوم
اﻟﻒ -ﺣﺴﻦ ﺑﺼﺮي .ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﺮﻓﺎن ﻣﺼﻄﻠﺢ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻼم ،از ﺣﺴﻦ ﺑﺼﺮي ﻣﺘﻮﻓﺎ در 110ﻫﺠﺮي آﻏﺎز ﻣﻴﺸﻮد.
ﺣﺴﻦ ﺑﺼﺮي ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺳﺎل 22ﻫﺠﺮي اﺳﺖ .ﻋﻤﺮ ﻫﺸﺘﺎد و ﻫﺸﺖ ﺳﺎﻟﻪاي داﺷﺘﻪ و ﻧﻪ ﻗﺴﻤﺖ از ﻋﻤﺮش در
ﻗﺮن اول ﻫﺠﺮي ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ .ﺣﺴﻦ ﺑﺼﺮي اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم"ﺻﻮﻓﻲ"ﺧﻮاﻧﺪه ﻧﻤﻲﺷﺪه اﺳﺖ ،از آن ﺟﻬﺖ ﺟﺰء
ﺻﻮﻓﻴﻪ ﺷﻤﺮده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اوﻻ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺮده ﺑﻪ ﻧﺎم"رﻋﺎﻳﺔ ﺣﻘﻮق اﷲ"ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اوﻟﻴﻦ ﻛﺘﺎب ﺗﺼﻮف
ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد .ﻧﺴﺨﻪ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻔﺮد اﻳﻦ ﻛﺘﺎب در اﻛﺴﻔﻮرد اﺳﺖ .ﻧﻴﻜﻮﻟﺴﻮن ﻣﺪﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ:
"اوﻟﻴﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ ﻛﻪ روش ﺣﻴﺎت ﺻﻮﻓﻴﺎﻧﻪ و ﺣﻘﻴﻘﻲ را ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺣﺴﻦ ﺑﺼﺮي
ﭘﺎورﻗﻲ:
) (1دﻛﺘﺮ ﻏﻨﻲ ،ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺼﻮف در اﺳﻼم.
) (2ﺳﻔﻴﻨﺔاﻟﺒﺤﺎر ﻣﺤﺪث ﻗﻤﻲ ،ﻣﺎده ﺳﻠﻢ.
ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻄﻬﺮ 555
www.nasimemotahar.com
ﻟﻄﻔﺎً ﻧﻮاﻗﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺎﻳﭙﻲ را اﻃﻼع دﻫﻴﺪ.
