Page 82 - การป้องกันและปราบปรามอาชญากรรม

บทที่ 4

การปองกันปราบปรามอาชญากรรมโดยประชาชนมีสวนรวม (ประชารัฐ)

การปองกันอาชญากรรมแบบมีสวนรวม : โดยภาคประชาชน ชุมชน และทองถิ่น
1. วิวัฒนาการของประเทศไทยในเรื่องของการปองกันปราบปรามโจรผูรายจากอดีตจนถึงปจจุบัน

การศึกษาวิวัฒนาการของประเทศไทยในเรื่องของการปองกันปราบปรามโจรผูรายจากอดีตจนถึง

ปจจุบัน ตั้งแตในยุคกรุงสุโขทัยเปนราชธานี พระอัยการลักษณะโจรตราขึ้นในสมัย พระรามาธิบดีที่ 1 พระเจาอูทอง
เมื่อพุทธศักราช 1903 มีกฎหมายในลักษณะหนึ่งเรียกวา กฎหมายโจร 3 เสน 15 วา คือ กฎหมายที่เปน

การกําหนดความรับผิดชอบรวมกันทั้งหมูเหลาในชุมชน เพื่อเปนการใหเพื่อนบานคอยดูแลรักษาความปลอดภัย

ซึ่งกันและกันเอง ซึ่งสรุปไดวาเมื่อมีการปลนก็ดี ฆาคนตายก็ดี หรือทํารายสัตวถึงตายก็ดี ถาการกระทํา
ความผิดเหลานี้เกิดขึ้นในอาณาบริเวณของหมูบานใด ใหสมาชิกทุกคนของหมูบานนั้นมีหนาที่ชวยกันสืบคน

หาผูรายใหจงได และถาการปลนนั้นเกิดขึ้นในขณะที่เพื่อนบานอยูดวยกัน เพื่อนบานมีหนาที่ชวยตอสูปองกัน

โจรดวย นอกจากนี้ความรับผิดชอบในการชดใชสินไหมทดแทนยังตกแกผูที่อยูรัศมีระยะทาง 3 เสน 15 วา
(ประมาณ 150 เมตร) โดยวัดรอบจากจุดที่เกิดเหตุ

ในสมัยกรุงศรีอยุธยา ขอ 12 กฎหมายลักษณะโจร ระบุวา “ใหนายบาน (เจาพนักงาน) วากลาว
แกชาวบานทั้งปวง ทําจําหลอแลกองเพลิง หนาบาน หลังบาน แลวใหผลัดเปลี่ยนกันมานั่งยามตระเวนบรรจบ

พิทักษรักษาปองกัน ซึ่งภัยผูรายจะมาทํารายคนบานนั้น และใหมีกลองสัญญาณไวดวยจงทุกบานถาแล

อายผูรายจะเขาปลนและกระทํารายสิ่งใดเปนการเร็วในทันใดนั้นใหตีกลองสัญญาณขึ้นแลวใหชาวบานทั้งปวง
มาพรอมกันจับกุมติดตามอายผูรายนั้นจงได”

สมัยกรุงธนบุรี มีการประกาศบัญญัติใชในกฎหมายตรา 3 ดวงดังนี้ ผูใหญบานมีอํานาจวากลาว
ลูกบาน และจัดการปองกันโจรผูราย จัดใหลูกบานผลัดเปลี่ยนกันอยูยามตรวจตราในหมูบาน ใหมีเครื่องสัญญาณ

สําหรับเรียกกันมาชวยเหลือตอสูจับกุมผูราย ถามีเหตุเกิดขึ้นใหจัดแบงพวกออกติดตาม สกัดจับโจรผูราย

ตามสมควรแกเหตุการณเพื่อจับกุมเอาตัวผูรายมาใหได
สมัยกรุงรัตนโกสินทรตอนตน

1. ในรัชสมัยรัชกาลที่ 1 ถึง รัชกาลที่ 3 ประชาชนยังมีบทบาทในการปองกันปราบปราม

อาชญากรรมเชนเดิม ตํารวจจะมีบทบาทตอเมื่อไดรับพระบรมราชโองการโปรดใหตํารวจหลวงชวยงาน
เปนครั้งคราว กรณีมีโจรผูรายชุกชุมหรือมีคดีอุกฉกรรจ

2. รัชกาลที่ 4 จัดตั้งกองตํารวจ ทําหนาที่รักษาความสงบเรียบรอยภายในประเทศ

3. รัชกาลที่ 5 จัดตั้ง กระทรวงนครบาล มีการขยาย “กองโปลิศ” และตรากฎหมายโปลิศ
53 ขอ อันเปนกฎหมายจัดระเบียบและขอบังคับแกตํารวจในการทําหนาที่ดานรักษาความสงบเรียบรอยภายใน

บานเมืองอยางมีระบบ จุดเริ่มตนที่ “ตํารวจ” เขามาทําหนาที่ในการรักษากฎหมาย ทําใหบทบาทของประชาชน

ในการปองกันปราบปรามอาชญากรรมเชนในอดีตลดลงไป

คูมือการบริหารงานปองกันและปราบปรามอาชญากรรม 65