Page 59 - Adilname 2019 orjinal

nından çok daha fazlası olan bir “din sömürgesi” kurbanı. Hypatia’nın ginçtir ki bunlardan biri de Ptolemais’in piskoposu olacak olan Synesiusdu.
bitmemek üzere başlayan eğitim serüveni Atina’da başlar. Bu Synesius ile yazıştıkları mektupların bir bölümü felsefe kitapları ile
eğitimin sonunda İskenderiye’ye döner, İskenderiye’deki İskenderiye günümüze ulaşmıştır. Bir yandan yeni eserler yazıyordu. Var olan eserleri
Kütüphanesi’nin Platon Okulu’nda dersler verir. Musevilik, Paganizm ve yorumluyor, sadece eserleri değil çağını da eleştiriyordu.
Hristiyanlık gibi birçok dinden insan gelir derslerine.
Belki de söylediği en önemli sözdür ve kilisenin mutlak güç üzerine
Her dinin kendi kendine inanları insan saydığı o dönemde, bu Hypatia’nın çalıştığı bu yolda, ilk nefreti şu sözlerle uyandırmıştır:
hoşgörü sahibi bir insan olduğundandır. Çünkü Hypatia;
“Masallar masal diye, efsaneler efsane diye anlatılmalıdır. Boş inançları
“Bizi birleştirenler, ayıran şeylerden daha fazla, hepimiz kardeşiz.” gerçek diye öğretmekten daha korkunç bir şey olamaz. Çocuk aklı
felsefesini benimsemiştir. bunları kabul eder ve çocuk yanlış şeylere inanır. Bu yanlış inançlardan
arınmak çok zor olur, uzun yıllar alır. İnsanlar boş inançlara bir gerçekmiş
Zaman ilerledikçe, Hypatia daha çok ilerliyordu. Bir öğretmenden bir gibi inanıp uğruna dövüşürler. Hatta boş inançlar uğruna daha fazla
filozoftan bir astronomdan fazlası aynı zamanda şiir ve sporla beraber dövüşürler çünkü boş inanç öylesine elle tutulmazdır ki çürütülmesi
kendini yetiştirme yeteneğine sahip zamanındaki tek kadın ve nadir neredeyse olanaksızdır.”
insanlardan biriydi. İnsanlara Aristo’yu Platon’u ve felsefeyi anlatıyor, her
şeyden önce “sorgulamak” üzerine vurgu yapıyordu. Belki de bu skolastik Hem bir kadın, hem bir bilim insanı, hem de Hristiyanlığın bağnaz
düşüncenin, bilimin karşısında, onun, yalanların karşısında duracağından görüşleriyle çelişen bir Yeni Eflatuncu! Bunlar bir din adamının Hypatia’yı
HYPATIA dikkatini cezp eden bir şey vardı; güzelliği. Devrin “en bilgili” kadınlarından papaz gelmiş, güneş batıya doğru o zaman yönelmeye başlamıştı. Masum
güçlü duracağını öngördüğündendi. Anlattıklarından daha çok halkın aforoz etmesi için yeterliydi aslında. Ama güneşler bir anda batmıyordu.

biri olarak anılmak isterken, fiziksel özellikleri buna izin vermemiş ve M.S. 412 yılında İskenderiye Patrikhanesinin başına Cyrille (Kiril) adlı bir
devrin “en güzel” kadınlarından biri olarak anılmaya başlamıştı.
halk, masumca uyurken karanlık geleceklerinin
Öyle ki, dönemin valisi Orestus, ders almak amacıyla
yanına gittiği Hypatia’dan sevdalanarak
Cyrille, “Parabolani” adı altında topluyordu
dönmüştü. Vali Orestus’in bu ilgisi daha taslakları hazırdı bile.
Zamanin Çok Ötesinde Bir Kadin sonra başına kötü şeyler gelmesine sebep halkı, onlara yardım edecekti, fakirliği
yok edecekti, kısaca “iyilik meleği”
olacaktı.
rolünü çok iyi yapacaktı. Asıl amacı; önce
“HİÇBİR ŞEY BİLMEMEK, AH NE MUTLU BİR YAŞAM!” DER, DELİLİĞE ÖVGÜ ’DE Birçok yerden birçok teklif aldı. Paganları, daha sonra Yahudileri, parmağını
oynatmadan, sadece ve sadece cehaletin
DESİDERİUS ERASMUS. TARİH BOYUNCU, KİM BİR ŞEYLE BİLMEYE ÇALIŞIR, Oldukça saygın insanların, oldukça önemli gücünü kullanarak öldürtmekti. Halkın yapması ve onun
teklifleriydiler bunlar. Ama Hypatia, o dönemde çoğu
KİM SORAR, KİM SORGULAR VE DÜZENSİZLİĞİN DÜZEN OLMAYA BAŞLADIĞI kadının rüyalarını süsleyen evlilikleri izlemesi kadar basit olacaktı bu iş.
BİR ZAMANA KARŞI ÇIKARSA, TAŞLANIR, ÇARMIHA GERİLİR, DERİSİ YÜZÜLÜR “Ben gerçekle evliyim” diyerek ret etti. Böylece “zamanın

VE DAHA BİRÇOK VAHŞETE TABİ TUTULUR. BU İNSANLAR “VAR OLMAK” kontrolü elinde tutan tek kadını” da oldu. Ama papaz gördü ki karşısında duracak birileri, hatta
UĞRUNA ÖLENLERDİR. BİLMEYEN, ÖĞRETİLMEK İSTENENLERİ ÖĞRENMEYEN, Sadece güzelliğini sevmiyordu insanlar, yolda yürürken hayretler içinde kalacağı bir kadın vardı. Halkın öldürmesi
SORGULAMAYAN KİŞİLERDİR, BU ÖĞRETMEK İSTEYENLERE YAPILAN VAHŞETE sorulan sorulara cevap verecek kadar mütevazı, sulh ceza gereken biri varsa, bu önce Hypatia’dı. Diğer bilim
insanlarının aksine, oradaki tek kadındı, babası yoktu,
YARDIM EDENLER. BU YÜZDEN “CEHALET” UYUŞTURUCUDAN ETKİLİ BİR alanında tavsiyeleri istenecek kadar güvenilirdi, yüzmeye, abisi yoktu, kocası yoktu dahası ona destek olabilecek
SİLAHTIR. BİR TOPLUMUN KÜTÜPHANELERİNİ YAKMAK, HEPSİNİN KANINA ok atmaya ve şiire ilgiliydi. Hayatını bilime ve sanata başka bir kadın bile yoktu!
UYUŞTURUCU VERMEKTEN DAHA KOLAYDIR. adamıştı bir kere.
Ama onu koruyacak kadar seven bir halk vardı. Aynı
Kütüphaneleri yakmak için, o kütüphanelerin yakılmasına karşı çıkacak, etrafında alevlerden güçlü Bu kadar çalışma, bu kadar emek meyvesini verecekti elbet, zamanda “dindar” bir halk…
insanlar toplayacak kişilerin de yakılması gerekir. İşte bu insanların, hatta bu kadınların ilklerindendi verdi de. Hypatia babasını bile aştı ve babasının ölümüyle
İskenderiyeli Hypatia. Her dahi gibi deliydi aynı zamanda. Skolastik düşünceyi halkın benimsemesi beraber Neoplatonik Okulu’nda lider oldu. Astronomi, Kuşkusuz Hristiyanlığın büyük tehditlerinden birkaçı;
için uğraşların verildiği o dönemde “Bütün dogmatik dinler yanlışlarla doludur ve kendine saygısı olan matematik ve felsefe alanında yazdığı birçok eserle donattı, Serapis Tapınağı, burası tarihi ve muazzam bir yapı, sadece
bir kimse tarafından son gerçek olarak kabul edilmemelidir. Düşünme hakkını hep kullanmalısın, kendini bulduğu İskenderiye Kütüphanesini. Batlamyus bir ibadethane değil tıp alanında çalışmaların yapıldığı bir
çünkü yanlış düşünmek hiç düşünmemekten yeğdir.” demek, delilik değilse nedir? (Ptolomy), Öklid ve diğer Yunanlı matematikçilerin birçok bilim yuvasıydı, müzeler ve İskenderiye Kütüphanesiydi.
eserleri, günümüze Hypatia ve babası Theon sayesinde
geldi. Eninde sonunda, hepsi bir bir yıkılacak ve yakılacaktı.
Skolastik düşünce tarihçisi Socrates Scholasticus Hypatia’yı; “İskenderiye’de, edebiyatta ve bilimde Emir büyük yerden; Tanrı’dandı. Papazlar İncil’e aykırı
zamanın bütün filozoflarının aştığı kadar çok başarı elde eden filozof Theon’un kızı, Hypatia adında bir Burada, kendini bilimle bulmak isteyenlere dersler gördükleri her şeye “şeytani” demeye başladılar. “Dini
kadın vardı. Platon ve Plotinus okulunda ilerleme kaydetti, felsefenin ilkelerini, onu duyan herkese veriyordu. hoşgörüsüzlük” gittikçe yayılıyordu.
açıkladı ve birçoğu öğretileri almak için uzaktan geldi. ” diye anlatır. İlk kadın matematikçi, dönemin
ünlü matematikçisi Theon’un kızı, bir filozof, bir astronom, bir kadından, bir insansan ve kendi zama- Asya’dan Afrika’dan bir sürü öğrenci geldi Hypatia’ya. İl- Bir Hristiyan’a göre sadece bir Hristiyan insandı artık.
56 | ADİLNÂME / 2019 57 | ADİLNÂME / 2019