Page 76 - Кыргызстан тарыхы 11 - кл

Ж ер жөнүндөгү декрет боюнча Россияда жашаган көп мил- лыктарынын өсүшүнүн натыйжасында ноябрь-декабрь айларында
лиондогон элдин мүдөөсүнө ылайык жерге болгон помещиктер- Пишпекте революциячыл кыймылдар күч алып, аларда боль-
дин менчиги жоюлуп, аны мамлекеттин байлыгы катары дый- шевиктердин таасири күчөгөн. Күзүндө Пишпек уездинде боль-
кандарга пайдалануу үчүн бекер берүү чечилген. шевиктердин жашыруун топтору: башында жумушчу А. И. Ива-
Кыргызстанда Совет бийлигин орнотуу өтө кыйын жана өзгөчө ницын турган Чүй сугат тармагынын курулушундагы топ, ме-
шарттарда жүргүзүлгөн. Өндүргүч күчтөрдүн начарлыгы, өнөр жай ханик И. С. Меркун башында турган Пишпектеги жумушчу-
пролетариатынын аз санда болушу, болыпевиктер партиясынын лар тобу, Г. И. Ш вец-Базарный жетектеген солдаттар тобу тү-
таасиринин аздыгы, колониялык саясаттын натыйжасындагы зүлгөн. Ошол эле мезгилде Пишпекте Кыргызстандагы алгач-
кыргыздар менен орустардын ортосундагы кастык мамиле жаңы кы болыпевиктик улуттук топ түзүлүп, аны X. Хасанов жетек-
бийликтин орношуна тескери таасирин тийгизген. теген. Бул уюмдун алгачкы мүчөлөрү К. Сарыкулаков, И. Ху-
К ы ргы зстанга ж акы н Таш кенде 1917-ж . 31-октябрда дайбергенов, Р. Солтонбеков, Ш. Бобеков, Ж . Бапанов ж. б.
(13-ноябрь) Совет бийлигинин орношу Орто Азияда, анын ичинде болгон. Уезддеги бардык болуштуктардын дыйкандарынын ара-
Кыргызстанда, Совет бийлигинин орнотулушун тездеткен. Жу- сында зор таасири бар «Букара» союзу болыневиктердин негиз-
мушчу, солдат жана дыйкан депутаттарынын крайлык III съезди ги таянычын түзгөн.
28-ноябрда Түркстандагы мамлекеттик бийликтин Эл комис- Пишпек уездинде Совет бийлигин орнотуу контрреволюция-
сарлар Советине өткөндүгүн таанып, жер-жерлердеги бийлик чыл күчтөрдүн каршылыгына дуушар болуп курч мүнөздө өткөн.
жумушчу, солдат жана дыйкан депутаттарынын колуна өткөн- 1917-ж. 31-декабрындагы П иш пектин Дубовый паркында
дүгү жөнүндө чечим кабыл алган. ЮООден ашык киши катышкан митинг уезддеги революция-
Бул мезгилде Кыргызстандагы бийлик Убактылуу өкмөттүн лык окуялардын жүрүшүндө бурулуш учур болгон. Митинг боль-
колунда болгон. Ал эми Жумушчу, солдат жана дыйкан депу- шевиктер башында турган бардык революциячыл күчтөрдү чеч-
таттарынын советтеринде көпчүлүк орун меныневиктер менен
киндүү аракетке өтүү үчүн баш коштуруп, Кызыл Гвардия от-
эсерлерге тиешелүү эле. ряддарын түзүү жөнүндө чечим кабыл алган. 1918-ж. 1-январда
Кыргызстандын аймагында биринчи болуп Сүлүктү менен Пишпектин большевиктери жаңы жеңишке ээ болуп, Пишпек
Кызыл-Кыяда Совет бийлиги жарыяланган. Кыргызстандын Советинин аскердик жетекчилиги большевиктер менен алмаш-
түштүгүндө Совет бийлигинин орношун тездетүүгө Советтердин Фер- ты ры лган. А нын төрагалы гы на
гана областтык VI съезди чоң таасир тийгизген. Съезд 1917-ж. 6 -
болыпевик Г. И. Ш вец-Базарный
7-декабрда болуп өтүп, анда большевиктер басымдуулук кыл-
ган жана алардын резолюциясы кабыл алынган. Съездде Фер- шайланган. 1918-ж. 5-январында
гана областында бийликти Советтердин колуна алуу маселеси Пиш пек уездинин Советтеринин
чечилген. Ушундан кийин Фергана өрөөнүнүн бардык аймакта- съезди болуп, бул аймакта Совет
рында Советтердин бийлиги орной баштаган. 1917-ж. декабрда бийлиги орногондугун жарыялаган.
Жалал-Абадда, 1918-ж. январда Ошто Совет бийлиги орногон. Февралда Токмок шаарында бийлик
Советтердин колуна өтүп, 300 адам-
Айыл-кыштактарда да Советтер уюшулуп бийликти өз колдо-
дан турган Кызыл Гвардия түзүлгөн.
руна ала баштаган.
Пишпек уездинде Совет бийлиги-
Кыргызстандын түндүгүндө Совет бийлиги адегенде Таласта
1917-ж. декабрдын башында орногон. Бул жерде Совет бийлигин нин орношу Жети-Суу областынын
орнотууга Ташкен - Олуя-Ата темир жолунун жумушчулары жана борбору Верный (азыркы Алматы)
Олуя-Ата шаарындагы аскер гарнизону жардам көрсөтүшкөн. шаарында буржуазиянын бийлигин
Пишпек шаары Кыргызстандын түндүгүндө Совет бийли- кулатууну бир кыйла жеңилдеткен.
гин орнотууда чоң роль ойногон. 1917-ж. октябрь айында Пиш- 3-мартта Верныйда Совет бийлиги-
пектеги большевиктер бирдиктүү уюмга бириге элек болчу. Алар нин жеңиши областтын калган ай-
дагы эле солчул эсерлер менен бирдикте иштеп жатыш кан. магында, анын ичинен Пржевальск
Жумушчулардын, кол өнөрчүлөр менен солдаттардын, 1916-ж. уездинде Совет бийлигин орнотуу-
көтөрүлүштөн жабыр тарткан кыргыз кедейлердин нааразычы- да чечүүчү мааниге ээ болгон. www.trk.kg

74 7 5