Page 81 - Кыргызстан тарыхы 11 - кл
P. 81
да бай дыйкандар колдогон ак гвардиячылар Пржевальскиге
маштардан кийин К. Монстров 1920-ж. 17-январда колго түшкөн.
чабуул койгон. Шаардын эли Токмоктон, Верныйдан кызыл Жеңилерине көзү жеткен Мадаминбек 6-мартта багынып, Со-
аскерлер жардамга келгиче бир жума бою шаарды коргогон. вет бийлигин тааныган.
26-27-июлда кызыл аскерлердин биргелешкен күчтөрү козго-
1920-ж. башында Антанта Совет бийлигине каршы дагы
лоңчуларга чечүүчү сокку урган. Козголоңдун активдүү уюшту-
бир жүрүш уюштурган. Май айында Полыпа Врангель менен
руучулары Кытайга кире качкан. биргелешип Украинага кол салган. Түркстанга жаңы жүрүш даяр-
Түркстанда Совет бийлигин чыңдоо дала баштаган.
үчүн 1919-ж. 14-августта Совет өкмөтү дачысы М. Фрунзе 1920-ж. 7-майда Кызыл Армияга жерги-
Коопсуздукту сактоо үчүн Түркстан аскерлеринин коман-
® М. В. Фрунзе дайындалган. Түркстан Рес- ликтүү калктан 19-35 жаштагы 30 миң адамды мобилизация-
Түркстан фронтун уюштурган. Анын
башкы командачылыгына жердешибиз
лоо жөнүндө буйрук чыгарган. Бул Борбордук Азия элинин
публикасындагы бардык аскердик күчтөр
тарыхындагы биринчи мобилизация болуп, иш жүзүнө ийги-
анын карамагына өткөн. Ак гвардиячы-
ликтүү ашырылган.
лар менен болгон айыгышкан согуштан
Ички жана тыш кы контрреволюциячыл күчтөр талкалан-
кийин Кызыл Армия сентябрда Түркстан-
дын аскерлери менен кошулган. Ташкен ган соң анын калдыктары чет ж актагы райондорго барышып,
ал ж актарда акыркы аракеттерди жасап көрүшкөн. Ошондой
менен Россиянын ортосундагы байланыш козголоңдордун бири 1920-ж. ноябрда Ат-Башыда башталган.
_ калыбына келтирилген.
Анын башында мурдагы офицер Д. Кирьянов, соодагер К. Бон-
1920-ж. февралда М. В. Фрунзенин
дарев турган. Алар жергиликтүү бай-манаптардын жардамы-
Рунзе- буйругу боюнча Жети-Суудагы кыргыз- на таянып, Нарын шаарында контрреволюциячыл төңкөрүш
казактардан Өзгөчө кы ргы з атчандар жасаган жана андагы 23-полктун командалык курамын тут-
бригадасы түзүлгөн. Буга чейин 1919-ж. кундаган. Ш аардагы Совет бийлигинин жетекчилери өлтү-
декабрда Токмок уездинде М. Масанчи
рүлүп, 47 партиялык, советтик кызматкер кам акка алынган.
командалы к кы лган дунган атчандар Падышалык бийлик орнотулган. Козголоңчулар Жети-Сууда-
полку уюштурулган. Наманган уездин- гы бийликти колго алыш үчүн Токмокко жана Пишпекке ат-
де А. Осмонбеков менен Н. Орозалиев таныш кан.
кыргыздардан турган отряддарды түзгөн. Кызыл аскерлердин отряддары аларды Кочкордон тоскон.
Улуттук аскердик бөлүктөрдүн түзүлүшү
16-ноябрдагы катуу салгылашууда төңкөрүшчүлөр талкаланып,
граждандык согуштун жүрүшүндө өзгөчө башчысы Д. Кирьянов колго түшкөн. Калдыктары Кытайга кач-
роль ойноп, жергиликтүү калктын Совет кан. Ноябрдын аягында Нарын уезди козголоңчулардан толук
бийлигине болгон ишеничин бекемде- тазаланып, Совет бийлиги калыбына келтирилген. Ошентип,
ген. 1920-жылдын аягында Кыргызстанда граждандык согуш аяк-
1920-ж. сентябрда Дыйкандар армия- таган.
А. Осмонбеков. сынын командири К. Монстров Мадамин-
бек корбашы менен союз түзүп, «автоном- СУРООЛОР:
дуу өкмөт» түзүү үчүн күрөшмөк болушат. Алардын бириккен
күчтөрү 8-сентябрда Ош шаарын ээлеген. 17-сентябрда болсо 1. Кыргызстанда Совет бийлигин орнотуунун өзгөчөлүктөрү кай-
Анжиянды курчоого алышкан. Бул шаарларга жардамга ке- сылар?
лишкен кызыл аскерлердин отряддары К. Монстров менен Ма- 2. Граждандык согуш тун чыгышына эмне себеп болгон?
даминбектин куралдуу күчтөрүн сентябрдын аягында талкала- 3. Басмачылык кыймылын кандайча баалоого болот?
4. Контрреволюциячыл күчтөргө эмне үчүн империалисттик мам-
ган. Алардын аскерлеринин калдыктары Гүлчөгө чогулушуп,
лекеттер ж ардам берген?
Фергананын убактылуу өкмөтүн түзүшкөн. 1919-ж. октябрда Ма-
даминбек Айым кыштагына корбашчыларды кеңешке чогул-
туп, анда ал хан делип жарыяланган. Бир нече куралдуу кар-
www.trk.kg
8 0
6 - БК
