Page 31 - MMK2020 Mobile Souvenir
P. 31
ृ
त्याच्या पन्नास हजार सैन्यात दहा हजार कष्णवर्णीय आदफ्रकन तर चाळीस हजार िराठी सैमनक होते.
े
अंबरने नांगर हाकर्णाऱ्ा िराठी भूमिपुत्ांच्या हातात त वारी दऊन क्षात्तेजाची जर्णू दीक्षाच त्यांना दद ी.
अंबरचे िा ोजीराजांवर ववशेर् प्रेि होते. या कतृयत्ववान िराठी सरदारा ा "वेऱूळचा राजा" ही उपािी व
वेऱूळसोबत सुपा परगर्णा आणर्ण पुतॎयाची जहाधगरी अंबरने दद ी होती. उस्मानाबाद णजल्ह्ऺॎयातळॎया परांडा येथ े
त्याने आप ी तात्पुरती राजिानी बनव ी. मनजािशहाच्या एका नात गा ा राजा कऱून त्याचा "वजीर"
े
यॎहर्णून िम क अंबर राज्याची घडी बसवू ाग ा. आपळॎया प्रचंड िुत्सद्दधगरीच्या जोरावर गोवळकोंडा व
े
े
ववजापूर यांना िोग ांववरुधॎध आपर्ण एकत् येर्णे कस िहत्त्ाचे आह हे पटवून दद व िहाराष्ट्ात ी
े
तत्का ीन अशी संयुि आघाडी त्याने उभार ी. िम क अंबर पुन्हा नव्या जोिाने िोग ांवर तुट ू न पड ा.
े
े
नगर, सो ापूर, बाळापुर ही मनजािशाहीचे प्रांत पुन्हा णजिंकन घेत व िोग राज्याचे चक तोडाय ा
ू
सुरुवात क ी.
े
ू
सवयप्रथि िम क अंबरच्या नेतृत्वाखा ीच िराठी सैन्याने नियदा नदी ओ ाडू न िाळव्यात घुसून िुिाकळ
ं
ृ
ु
घात ा होता. “भातवडीची ढाई” (२५ ऑक्टोबर १६२४) गमनिी काव्याचा अत्युत्कष्ट निना यॎहर्णुन
युधॎधशाहॎथॎराचे ववनॏयाथी आजही अभ्यासतात. बादशहा जहांगीर आणर्ण इब्राहहि आदद शहाच्या संयुि दोन ाख
े
े
सैन्याचा िम क अंबरच्या कवळ वीस हजार सैन्याने पुरता मनःपात क ा. ही ढाई िम क अंबरच्या
िागयदशयनाखा ी आणर्ण शहाजीराजांच्या प्रत्यक्ष नेतृत्वात ढ ी गे ी. ब ाढ् िुघ ांना दख्खनच्या िातीत
ोळवता येऊ शकत हा आत्मववश्वास िराठ्ांिध्ये िम क अंबरने जागव ा. िुघ दरबाराची प्रवतष्ठा आता
वेशी ाच टांग ी गे ी होती. इतका णजव्हारी ागर्णारा पराभव िुघ ांचा यापूवी कोर्णीही क ा नव्हता.
े
े
बादशहा जहांगीर िम क अंबरचा इतका द्वेर् करीत अस की त्याने, तो स्वतः पृथ्वीच्या गो ावर उभे राऺून
े
े
िम क अंबरच्या काप ळॎया िुंडक्यावर बार्ण िारत आह, अस धचत् काढून घेऊन स्वतःचे िानणसक सिािान
े
कऱून घेत . हे धचत् आजही उप भॎध आह. े
े
े
े
उद्ध्वस्त मनजािशाही ा िम क अंबरने पुन्हा नव्याने उभारी दद ी. णजिंक ळॎया प्रदशाची घडी व्यवस्थित
ू
े
ू
ावून त्याने राजिानी परंडा येथन जुन्नर ा ह व ी. सततच्या ढायांिुळ सािान्य जनता होरपळन
े
ु
मनघा ी होती. पूवी कठळॎयाही पहरस्थितीत ठरवून दद ा कर भरावाच ागे. िम क अंबरने पहरस्थिती
े
बद ी. त्याने जमिनीची िोजर्णी कऱून घेत ी; णजरायती व बागायती अस प्रकार पाड आणर्ण िागी
े
े
वर्ांच्या उत्पन्नाची सरासरी काढून प्रत्येक जमिनीवर एकर्ण उत्पन्नाच्या चाळीस टक्क उत्पन्न कर घेतॎयाची
ू
े
पधॎधत सुऱू क ी. अंि दारांचा त्ास किी क ा, नवीन जिीन ागवडीखा ी आर्णतॎयासाठी शेतकऱ्ांना
े
े
प्रोत्साहन दद व काही वर्े अशा जमिनीवर सारा िाफीही दद ी. ज णसिंचनाच्या अनेक योजना आर्णळॎया.
डोक्यावऱून घार्ण िै ा वाऺून नेतॎयाची पधॎधत आणर्ण वेठवबगारी या अमनष्ठ प्रथा त्याने बंद कळॎया.
े
े
े
ं
सन १६१० ा तत्का ीन खडकी गावाचा कायापा ट क ा. िम क अंबरचं दर्ण अस हेच ते आजच
े
"औरंगाबाद" शहर. शहरा ा पार्णीपुरवठ्ासाठी जवळच्या खांब नदीवऱून त्याने का वा काढ ा. त्याची
े
का वा योजना "नेहर-ए-अंबरी" यॎहर्णून ओळख ी जाते. ती फि त्याने दीड वर्ायत पूर्णय क ी होती.
े
नदीजवळ पार्णचक्की ज णसिंचन व्यविा उभार ी जी आजही चा ू आह. अहिदनगर, जुन्नर, परांडा ही
े
ु
गावे उन्नत क ी. अनेक हहिंदू िंददरांना त्याने वतने ावून दद ी. तो णजवंत असेपयंत कठळॎयाही िंददरा ा
िक्का ाग ा नाही.
31
