Page 3 - คณะกรรมาธิการ เปิดเผย โปร่งใส ตรวจสอบได้
P. 3
คณะกรรมาธิการ : เป ิ ดเผย โปร่งใส ตรวจสอบได้ 1
* พีระพจน์ รัตนมาลี
1. บทน ำ
ในรัฐเสรีประชาธิปไตยอาจกล่าว ได้ว่า รัฐสภา หรือองค์กรฝ่ายนิติบัญญัติ เป็นสถาบันการเมือง
ที่ส าคัญที่สุด และบทบาทการเป็นผู้แทนปวงชนของรัฐสภานั้น นับว่ามีอิทธิพลต่อระบบการเมืองในรัฐเป็นอย่างมาก
เพราะอ านาจนิติบัญญัติ ถือเป็นต้นธารแห่งระบบการเมืองและระบบกฎหมายของรัฐ 2
การปกครองระบอบประชาธิปไตยระบบรัฐสภาของไทย แบ่งองค์กรผู้ใช้อ านาจอธิปไตยออกเป็น
3 ฝ่ายคือ ฝ่ายนิติบัญญัติ ฝ่ายบริหาร และฝ่ายตุลาการ กล่าวโดยเฉพาะรัฐสภาแล้ว การท าหน้าที่ในด้านนิติบัญญัติ
และติดตามตรวจสอบควบคุมการบริหารราชการแผ่นดินของฝ่ายบริหารล้วนแล้วแต่ต้องกระท าในที่ประชุมของ
รัฐสภา และมีมติที่เป็นเสียงส่วนใหญ่ของสมาชิกรัฐสภาทั้งสิ้น เพื่อผลักดันให้ผลงานด้านนิติบัญญัติและการตรวจสอบ
ควบคุมฝ่ายบริหารให้สัมฤทธิ์ผลเป็นรูปธรรม ดังนั้น การปฏิบัติหน้าที่ของรัฐสภาจึงไม่อาจใช้บุคคลเพียงหนึ่งหรือสอง
คนก็ส าเร็จลุล่วงได้ หากแต่ต้องอาศัย องค์ประชุม ที่มีสมาชิกรัฐสภาครบจ านวนตามที่กฎหมายก าหนด เมื่อโดย
ธรรมชาติของรัฐสภาต้องประกอบด้วยคนจ านวนมาก การเจรจาต่อรองและการอภิปรายจึงจ าเป็นต้องใช้เวลา
ยาวนานกว่าจะมีมติของที่ประชุมออกมาได้ นอกจากนี้ การลงลึกในรายละเอียดในเนื้อหาของเรื่องที่ด าเนินการการ
พิจารณาอย่างจริงจังจึงยากที่จะท าได้ จ าเป็นจะต้องมอบหมายให้คณะบุคคลกลุ่มเล็กรับไปดูแลภารกิจนั้น ๆ ในส่วนที่
เป็นรายละเอียดจึงจะสัมฤทธิ์ผล ซึ่งก็คือ คณะกรรมาธิการ นั่นเอง
จากหลักการดังกล่าวท าให้เห็นภาพว่าคณะกรรมาธิการเปรียบเสมือน สภาเล็ก คือเป็นคณะบุคคลใน
สภามีหน้าที่ตามรัฐธรรมนูญและข้อบังคับการประชุมก าหนดไว้ และท าหน้าที่อย่างได้ผลแทน สภาใหญ่ ฉะนั้น
คณะกรรมาธิการจึงเป็นกลไกที่ส าคัญยิ่งในระบบรัฐสภา 3
2. ประชำธิปไตยบนควำมคำดหวัง
บนพื้นฐานในทางวิชาการ นั้น สามารถน าแนวคิดที่เกี่ยวข้องมาเป็นหลักเบื้องต้นเพื่อประกอบการ
วิเคราะห์ ในที่นี้ขอน าเสนอแนวคิด ดังนี้
2.1 ประชาธิปไตยแบบมีส่วนร่วมของไทย
ประชาธิปไตยแบบมีส่วนร่วม เป็นการเรียกระบอบประชาธิปไตยแบบผู้แทนที่เปิดโอกาส
1 บทวิเคราะห์นี้เป็นความคิดเห็นและความรับผิดชอบส่วนบุคคลของผู้เขียน ไม่ผูกพันส านักงานเลขาธิการวุฒิสภาแต่อย่างใด
2 นันทวัฒน์ บรมานันท์ และคณะ. การปรับโครงสร้างของระบบรัฐสภา. ยุทธศาสตร์การฟื้นฟูประเทศเพื่อสร้างความเข้มแข็งของสังคมไทย. สถาบัน
พระปกเกล้า. 2554. (หน้า 1 )
3 คู่มือกรรมาธิการ. คณะอนุกรรมการเตรียมการประชุมส าหรับสมาชิกวุฒิสภาในคณะกรรมการเตรียมความพร้อมในกรณีสมาชิกสภานิติบัญญัติ
แห่งชาติสิ้นสุดลงและรับสมาชิกวุฒิสภาชุดใหม่ 27 มีนาคม 2562 ( หน้า 1 ) 3
