Page 46 - 10_niigem_sudlal_Neat

БҮЛЭГ
2 СОЁЛ

Улс үндэсний соёл. Соёл судлалын үүднээс авч үçвэл монгол үндэстний
соёл дараах нийтлэг øинжтэй юм. Үүнд:
• Ìонгол орон бол эртний соёлт орон. Олон улсын
Соёлын соёл
• Ìонгол улс дэлхийн хэд хэдэн соёлын
түвøин
хэв маягаас Äорнын соёлын хүрээнд Улс үндэсний
хамрагдана. соёл
• Ìанай орон бол буддын соёлт орон. Бүдүүвч 2.4. Олон улсын соёл ба улс
• Íүүдлийн болон суурьøмал иргэдийн үндэсний гол соёлын ялгаа юу вэ?
соёл çэрэгцэн орøдог гэх мэт.
Аливаа улс үндэсний соёл нь үндэс угсаа, ажил мэргэжлийн, хот хөдөөгийн
гэх мэт олон янçын үнэт çүйлс бүхий дэд соёлуудаас тогтдог. Äэд соёл гэдэг
нэр томьёо аль нэг бүлгийн соёл нийгэмд çонхилж буй соёлын эсрэг байдаг
гэсэн утга илэрхийлдэггүй.
1990 оноос Ìонголд соёлын орчин үåийн ардчилсан тогтолцоо бүрдэж
эхэлсэн. Ардчилсан нээлттэй нийгмийн соёл бол олон ургалч үçэл болон
øүтэх, биøрэх эрх чөлөөг çөвøөөрдөг нээлттэй тогтолцоо юм. Ìанай орны
соёл энэ чиглэлээр өөрчлөгдөж, эдүгээ олон соёлын уулçвар болж байна.
Олон улсын соёл. Äаяарøиж байгаа дэлхий åртөнцөд соёлын øинэчлэл,
солилцооны үр дүнд соёл ч мөн даяарøиж улс үндэсний хүрээнээс хальж
олон улсын øинжтэй болж байна. Соёлын харилцаа, хүмүүсийн øилжин
суурьøилт, олон улсын байгууллагуудын хамтын үйл ажиллагаа, улс
орнуудын соёлын нийтлэг øинж, нийтлэг сонирхол çэргээс хамаарч соёлын
олон онцлог øинж, хэв çагварууд олон улсын хэмжээний болж байна. Эдүгээ
гар утас, радио, çурагт, интåрнэт сүлжээ гэх мэт мэдээлэл, харилцааны
тåхнологийн хурдтай хөгжлийн нөлөөгөөр дэлхийн хэмжээний соёл бүрэлдэх
үйл явц улам эрчимжиж байна.
ЮÍЕСКО, түүний хүрээнд ажилладаг олон улсын байгууллагууд “Íийгмийн
хөгжлийг тодорхойлогч гол хэмжүүр нь соёл мөн” гэдэг нэгдсэн ойлголтод
хэдийнээ хүрчээ. Судлаачдын үçэж байгаагаар өнөө үåийн соёлын бодлого
олон улсын хэмжээнд дараах нийтлэг чиглэлтэй байна. Үүнд:
• Соёлын çорилго, хөгжлийн хандлагыг хүний хөгжилд чиглүүлэх
• Соёлын үйл ажиллагаанд хүн бүрийн оролцох бололцоог хангах
• Үндэстэн, ястны соёлын өвийг хадгалах, хамгаалах, сурталчлах
• Үндэсний хэлний цэвэр ариун байдлыг сахин хамгаалах
• Соёлын харилцааг нээлттэй байлгах

Õүмүүст амьдралын үйл ажиллагааны хэв çагваруудаас сонгох боломж
бүрдсэн эсэхээс хамаарч, соёлыг нэг хэв çагварын ба олон хэв çагварын гэж
ангилж бас болно.
Нэг хэв загварын ба олон хэв загварын соёл. Социалиçмын үåийн
Ìонголын нийгмийн үåийн соёл нь нэг хэв çагварт соёлын жиøээ юм. Íэг хэв
çагварын соёлын орчинд хүмүүс нэг åрөнхий итгэл үнэмøил, үнэт çүйлстэй,
түүнээс өөр хувилбар байхыг хориглосон, эсвэл байж болох тухай хүмүүс огт
мэдэхгүй буюу мэдээлэлгүй байна. Èйм үåд нийгэм үçэл сурталжиж, хүмүүсийн
амьдралын хэв маяг, урлагийн бүтээлүүдэд онцгой ялгаа илэрдэггүй. Íэг хэв

46