Page 47 - 10_niigem_sudlal_Neat

БҮЛЭГ
СОЁЛ
2

çагварт соёл бол өөр соёлын элåмåнтүүд нэвтрэх боломжгүй учир хаалттай
гэгддэг. Олон хэв çагварын соёл нь дотооддоо онцлог ялгаа бүхий соёл бүрэлдэх
хийгээд соёлуудын харилцаа өргөжих бүрэн боломжтой соёлын хэв маяг юм.
Соёлын түүхэн хэв маяг. Судлаачид түүхэн хөгжлийн хандлагаар нь
соёлын орøин тогтнох үå øатуудыг тодорхойлон үçдэг. Үүнийг соёлын хэв
маяг гэсэн ойлголтоор илэрхийлдэг. Õүй нэгдлийн, эртний, дундад çууны,
сэргэн мандалтын, øинэ үåийн, орчин үåийн гэх мэтээр түүхийн томоохон үå
øатуудаар ангилан үçдэг. Èнгэхдээ тэдгээрт тодорхой соёлуудыг төлөөлөл
болгон авч үçдэг. Жиøээ нь, эртний соёлын төлөөлөлд эртний грåкийг гэх мэт.
Ìөн түүнчлэн соёлыг Өрнийн, Äорнын гэж ангилж байна. Аж ахуй эрхлэлтээр
нь ан агнуур, түүвэрлэгчдийн соёл, нүүдэлчдийн соёл, гаçар тариаланчдын
соёл гэж ангилж болно.

ДААЛГАВАР Тохиолдол шинжлээрэй
15
“Би хөдөө амьдарч байгаа жирийн нэгэн малчин çалуу. Õийж байгаа ажил,
амьдрал ахуйдаа сэтгэл хангалуун байдаг. Яагаад гэвэл манай хөдөөд л
жинхэнэ монгол ахуй байна. Бидний хийх ажил, бас хөдөлмөрийн хуваарь
их тодорхой. Ìал маллаж байгаа ахуй гэдэг бол хүссэн хүсээгүй хүмүүсийн
хөдөлмөрийг хуваарилаад өгчихдөг. Энд маргаан байхгүй. Ìиний хань
хөдөөгийн аж амьдралыг үгүйсгэн өдөр бүр нэгэн хэвийн амьдралтай, хотоос
алслагдмал, ажлын байр бага çэрэг тулгамдсан асуудлуудыг нэрлэдэг. Õарин
өнөөгийн хотын çалуус жиøээ нь, чи ингэнэ, би тэгнэ, тэр чинь тэгø эрх гэх
мэтээр туйлøирч байхад хөдөө ингэх øаардлагагүй. Шаøны нөлөө, гар утас,
хог хаягдал, хүн амын бөөгнөрөл, çамын түгжрэл, утаа гээд энэ бүхэн хотынхны
амьдралд тулгамдсан асуудал болоод байна.”
Тохиолдолтой дараах алхмаар ажиллаарай.

1. Энэ тохиолдолд юуны тухай ярьсан байна вэ? Соёл гэсэн ойлголтыг
аøиглаад 2-3 өгүүлбэрээр тайлбар бичээрэй.
2. Соёлыг хотын ба хөдөө орон нутгийн гэж ангилахад ямар øалгууруудыг
аøиглах вэ? Яагаад?
3. Та бүхэн хөдөө орон нутагт, мөн хотод тулгамдаж байгаа ямар асуудлуудыг
мэдэх вэ?
4. Íэрлэсэн асуудлуудыг харьцуулан нийтлэг болон ялгаатай талыг
тодруулаарай.
2.6. БҮЛГИЙН ДҮГНЭЛТ

ДААЛГАВАР Бие дааж хийгээрэй
16

Дараах асуултад үндэслэл гарган хариулаарай.
1. Õүүхдийн сэвлэг үргээх ёс нь соёл мөн гэдэгт нотолгоо гаргана уу?
2. Үнэлэмж, хэм хэмжээ хоёрын аль нь анхдагч øинжтэй вэ?

47