Page 13 - 092
P. 13
ชาดก
ความหมายของชาดก
คาว่า ชาดก หรอื ชาดก แปลวา่ ผูเ้ กดิ มรี ากคามาจากธาตุ (Root) ว่า ชนฺ แปลวา่
“เกดิ ” แปลง ชนฺ ธาตุเป็นชา ลง ต ปัจจัยในกิรยิ ากิตก์ ต ปจั จัยตวั นี้กาหนดให้แปลวา่ “แลว้ ”
มรี ูปคาเป็น “ชาต” แปลวา่ เกดิ แล้ว เสรจ็ แลว้ ให้ลง ก ปัจจยั ต่อทา้ ยอกี สาเร็จรปู เป็น “ชาดก”
อา่ นออกเสยี งตามบาลสี นั สกฤตว่า “ชา-ตะ-กะ” แปลวา่ ผเู้ กิดแลว้ เมอ่ื นาคานีม้ าใช้ใน
ภาษาไทย เราออกเสยี งเปน็ ชาดก โดยแปลง ต เป็น ด และให้ ก เป็นตัวสะกดในแมก่ ก
ในความหมาย คอื เล่าถงึ การทพ่ี ระโพธสิ ัตวเ์ วียนวา่ ยตายเกิด ถือเอากาเนิดในชาตติ ่าง ๆ
ได้พบปะผจญกบั เหตุการณด์ ีบ้างช่ัวบ้าง แต่กไ็ ดพ้ ยายามทาความดตี ิดตอ่ กนั มากบา้ งน้อยบา้ ง
ตลอดมา จนเป็นพระพทุ ธเจา้ ในชาติสดุ ท้าย กล่าวอีกอย่างหนง่ึ จะถือวา่ เรื่องชาดก เปน็
ววิ ฒั นาการแห่งการบาเพญ็ คณุ งามความดีของพระโพธสิ ัตว์อยูก่ ็ได้ ในอรรถกถาแสดงดว้ ยว่า ผู้
นน้ั ผู้นี้กลับชาตมิ าเกดิ เป็นใครในสมัยพระพทุ ธเจ้า แต่ในบาลีพระไตรปฎิ กกลา่ วถึงเพียงบาง
เรื่อง เพราะฉะนนั้ สาระสาคัญจึงอยู่ทคี่ ุณงามความดแี ละอย่ทู ค่ี ตธิ รรมในนิทานนั้น ๆ
